Муносабат

Home
Муносабат
Бекажон
Ҳомиладорлик тақвими

Янги мақолалар

Сайт бўлимлари

Ҳомиладор аёлнинг савоби

Аёлларнинг энг фазилатлиси ва мартабаси баланди оналардир. Улар она бўлишда кечирган қийинчилик ва ташвишлар сабабидан шундай улуғ мартабага лойиқ. Аҳқоф сурасининг 15-ояти бунинг изоҳига кифоя. Оят мазмуни бундай: «Биз инсонни ота-онасига яхшилик қилишга буюрдик. Онаси уни қийналиб кўтариб юрган ва уни қийналиб туққандир. Унга ҳомиладорлиги ва уни (сутдан) ажратиши (муддати) ўттиз ойдир».

Давоми...

Ҳомиладорликнинг 15 – ҳафтаси

БОЛАДАГИ ЎЗГАРИШЛАР

Кичкинтойингиз бошида сочлар пайдо бўлди. Териси ҳали жуда нозик бўлиб, ранги пуштидан кўри қизғишга яқинроқ.
Ҳомилани ўраб турган сувлар суткасига 8 – 10 маротаба “янгиланади”! Бу уларни керакли кимёвий моддаларни сақлаган ҳолда (сув, минерал ва органик моддаларнинг нисбати) микроблардан ҳоли бўлишига ёрдам беради.

ОНАДАГИ ЎЗГАРИШЛАР

Сизни Ҳомиладорлик вақтида гормонал ўзгаришлар сабаб хотирангиз ёмонлашганлиги безовта қилиши мумкин. Ҳаттоки энг ақлли, қобилиятли, тартибли ва мулоҳазали аёллар ҳам кутилмаганда муҳим учрашувларни ёддан чиқарганлигини, фикрини жамлай олмаётганлигини сезадилар. Яхшики, бу ҳолат вақтинчалик бўлиб, тезда ўтиб кетади.
Бундан хавотирга тушиш аҳволингизни янада мураккаблаштиради. Шунинг учун уни табиий ҳисоблаб, ҳазил туйғуси билан ёндошинг. Уйда ва ишда қилишингиз лозим бўлган ишларингизни ёзиб боринг. Бу сизни баъзи ташвишлардан озод қилади.
Ёдингизда бўлсин, сизнинг бу ҳолатингиз бутун ҳомиладорлик даврида (гормонал ўзгаришлар натижасида) ва фарзандингиз туғилганидан сўнг (чарчоқ сабаб) бир неча ҳафтагача давом этиши мумкин. У фақатгина болангиз туни билан уйғонмай ухлайдиган бўлганида ўтиб кетади.

Ҳомиладорликнинг иккинчи учойлиги аввалида кўпчилик аёлларда гормонал ўзгаришлар натижасида озгина бўғилиш, нафас қисиши кузатилади. Катталашган бачадоннинг диафраграммага босим ўтказиши сабаб чуқур нафас олиш борган сари қийинлашади. Ҳомиладор аёл учун бу табиий ҳол бўлганлиги учун бундан хавотирланиб безовта бўлиш керак эмас.

Ҳомиладорликнинг 13 - ҳафтаси

БОЛАДАГИ ЎЗГАРИШЛАР

20 та тиш шаклланиб бўлди. Ошқозон ости бези инсулин ишлаб чиқара бошлади. Эркак жинсидаги ҳомилада простата бези ривожланяпти. Аёл жинсида эса жинсий ҳужайралар (овогонин) жадал равишда кўпайиб бормоқда.
Ривожланиш самарали илгарилаяпти. Кичкинтойингиз жигари сафро ишлаб чиқармоқда. Келажакда у ёғларни ҳазм қилиш учун керак бўлади. Ичак ҳам ўз фаолиятини бошлаш арафасида. Шу ҳафтадан унда қисқаришлар пайдо бўлади. Айнан шундай қисқаришлар натижасида ютиоган таом тўғри йўналишда ҳаракат қилади.
Бош мия шаклланишда давом этмоқда. Ҳозирда у жуда кичик кўринишдаги катталар миясига жуда ўхшаш. Кичкинтойингизнинг оғирлиги тахминан 10 – 25 гр бўлиб, умумий узунлиги 10 см ча чиқади.

ОНАДАГИ ЎЗГАРИШЛАР

Иккинчи учойликнинг боши одатда хотиржамлик ва оромбахш давр ҳисобланади. Эрта токсикознинг нохуш аломатлари йўқолди. Энди организмингиз янги ҳолатга мослашди. Сиз яна ўзингизни қулай, хотиржам ҳис қила бошладингиз.
Ҳомиладорликнинг 13 – 16 - ҳафтаси оналик “босқичларининг” энг тинч даври ҳисобланади. Ўзингизни кучга тўлгандек ҳис этиб, яна аввалгидек кундалик ишларингиз билан шуғулланишни истайсиз. Агар касаллик ва асоратлар кузатилмаса жисмоний фаоллик мумкинэмас, балки жуда зарур ҳам. Ҳозирча ҳаёт тарзингизни ўзгартирмай ишлашингиз мумкин.

Юриш сиз учун жуда фойдали. Юрганда ҳам икки соатча тўхтамай юриш. Агар чарчаб қолсангиз, ўтириб дам олишингиз мумкин. Ётишдан олдин ҳам кечки сайр учун ярим соат вақт ажратсангиз жуда яхши иш қилган бўласиз.
Одатда 12 – 14 ҳафталик муддатда ҳомиладорларни биринчи ультратовуш текширувига (УЗИ) юборишади. Бу муддатдаги УТТ дан мақсад - ҳомиланинг жойлашишини аниқлаш, туғиш муддатини аниқлаш.

УТТ ҚАЧОН ВА НИМА УЧУН ҚИЛИНАДИ?

Ультратовуш текшируви медицинада янги кашф этилган текширув усуслларидан бири. Биринчи УТТ 1956 йилдагина ўтказилган бўлиб, акушерство ва гинекология соҳасида у ўтган асрнинг 60 – йилларидан бошлаб қўлланилмоқда.
Эндиликда ультратовуш текшируви акушерлик ва гинеколкгияда етакчи усуллардан бири ҳисобланади. Бунга бир қатор сабаблар бор:

* УТТ кичик тос органларининг ўлчами, шакли ва жойлашиши ҳақида тўлалигича маълумот беради.

* Текширув жуда қулай бўлиб, ҳеч қандай тайёрганликни талаб қилмайди.

* УТТ ҳаммабоп.

* Ультротовуш тирик тўқималар учун хавфсиз.

* Текширув оғриқсиз бўлиб, ёқимсиз ҳислардан ҳоли.

* УТ- текшируви реал вақт тартибида ўтказилади. Бу шароит бир қанча имтиёзларни беради.

Ҳомиладорликда УТТ керакми?

УТТ нинг акушерстводаги аҳамияти беқиёсдир. Унгача ҳомиланинг аниқ катталигини, ҳомиладорлик муддатини белгилаш, йўлдошнинг тузилишини ўрганиш, туғма нуқсонларни аниқлаш мумкин бўлмаган. Баъзан туғма нуқсонларни аниқлаш мақсадида ҳомиладор аёл рентгенга туширилган. Лекин барча аёлларнинг бундай теширувдан ўтиши ҳақида гап ҳам бўлиши мумкин эмас эди. Сабаби бу текширув ҳомилага зарарли таъсир кўрсатиши эҳтимоли юқори.
Гоҳида шундай савол туғтлади: соғлом кишилар УТТ га бормайди, шундай экан меъёрида яхши кечаётган ҳомиладорликда унга бориш шартми? Саволнинг жавоби битта: албатта керак, шарт. Аввало сабабларидан бири, ҳар қандай касалликнинг олдини олган афзал, айниқса акушерликда. Ахир ҳомила ўзи врачга бориб: “Охирги пайтда негадир ўзимни ёмон ҳис қиляпман...”, деёлмайдику.

Ҳомиладорликнинг яхши кечишида УТТ нинг кераклигини бир нечта далили:

* Ҳомила ривожидаги туғма нуқсонлар 90 % ҳолатда соғлом ота – оналарда кузатилади. Бундай нуқсонлар фақатгина профилактика мақсадида УТТ кўригидан ўтганда кўринади;

* Ташқаридан қараганда соғлом кечаётган ҳомиладорликда анчагина нуқсон бўлиши мумкин;

* Клиник текшурувда (қўл билан пайпаслаб кўрганда) биттидан ортиқ ҳомилани аниқ белгилаш мумкин эмас, эгизакларнинг нормал ривожланиши ҳақда гапирмаса ҳам бўлади;

* 50 % аёллар туғруқ вақтини аниқ билишларини таъкидлайдилар. Лекин кўпинча 2 ҳафтадан ортиқ муддатга адашишади. Агар вақтидан илгари туғруқ хавфи рўй берса, 34 ҳафталик ҳомила муддати билан 36 ҳафталик ҳомила муддатига врачлар турлича йўл тутадилар.

Ультро товуш текширувидан қачон ўтиш керак?

Ҳомиладорлик да УТТ га илк бор қачон борган яхшироқ? 15 ҳафтагача бўлган муддатда борган маъқул. Айнан шу даврда қуйидагилар аниқланади:

* Ҳомила борлиги кўринади;
* Тухум ҳужайранинг бачадонда ёки бачадондан ташқарида жойлашганлиги аниқланади;

* Ҳомиладорлик муддати аниқ белгиланади;

* 2 тадан ортиқ ҳомила аниқланади;

* Ёлғон ҳомиладорлик билинади.

Ҳомиладорликдаги кейинги УТТ одатда Ҳомиладорликнинг 18 – 22 ҳафталарига белгиланади. Унда қуйидагилар:

* ҳомиланинг туғма нуқсонлари аниқланади.айнан шу вақтда уларни аниқлаш муҳим. Чунки, бу муддатда ҳозирча ҳомилани олдириш мумкин;

* йўлдошнинг жойлашган ўрни аниқланади.

Ҳомиладорликдаги навбатдаги УТТ кўпинча 32 – 34 ҳафталик муддатларга белгиланади. Бу текширувда:

* ҳомила ривожидаги бирор касаллик аломатлари бор йўқлиги аниқланади;

* йўлдошнинг ва ҳомиланинг жойлашиши кўрилади;

* ҳомилани ўраб турган сув миқдори ва сифати текширилади.

Бу текширувларнинг энг оддийси бўлиб, у бутунлай физиологик соғлом кечаётган ҳомила учундир. У ёки бу камчиликлар кўринганида УТТ яна ҳам чуқурроқ олиб борилади.
Булардан ташқари ҳомилани кардиотокография ва доплерография усуллари билан ҳам текширишни зарур бўлганда врачлар таклиф этишлари мумкин.

Ҳомиладорликнинг 14 – ҳафтаси

БОЛАДАГИ ЎЗГАРИШЛАР

Барча асосий аъзолар шаклланиб бўлди. Энди улар ўсиб мукаммалашади. Барча тизимлар худди катта одамларникидек ишлай бошлади.
Жигар яқингача қон ишлаб чиқарарди, ҳозир ҳазм қилиў тизимида ўз ўрнига эга.
Ошқозон, ўт қопи, ичаклар ушоқдек организмда астойдил ўз вазифасини бажаришга киришди.
Ҳомиланинг узунлиги эндиликда – 12,5 см.

ОНАДАГИ ЎЗГАРИШЛАР

Ҳомиладорликнинг тўртинчи ойида бўлғуси она қуйидаги текширувлардан ўтади:

* тана вазни ва қон босими ўлчанади;
* пешоб таҳлилида қанд ва оқсил миқдори аниқланади;
* ҳомиланинг юрак уриши текширилади;
* бачадон катталиги ўлчанади;
* қўл ва оёқдаги шиш, қон томир кенгайишлари бор йўқлиги аниқланади;
* ҳомиладорни нималар безовта қилаётгани сўралади.

Бурун оқиши ва ундан қон кетиши қондаги эстроген ва прогестнрон гормонларининг кўпайиши билан боғлиқ.
Бурун шиллиқ қаватининг яллиғланиши ва қон кетиши одатда қишда кузатилади. Ҳомиладорликдаги бу ҳолатни енгиллатиш учун бурунга вазелин суриш, врач маслаҳати билан қўшимча 250 мг витамин С қабул қилиш керак.

Ҳомиладорликнинг 12 –ҳафтаси

БОЛАДАГИ ЎЗГАРИШЛАР

Кичкинтойингизнинг оғирлиги 13 – 14 грамм, умумий узунлиги эса 9 см га етди!
Қўл панжаларини оёқ панжаларидан фарқласа бўлади, тирноқлар кўриниб қолди. Мускуллар ривожланаётганлиги учун ҳомила кўпроқ ҳаракат қилмоқда. У бармоқларини йиғиб мушт қилиши мумкин. Оғиз мускуллари ишга тушмоқда: лабларини қимирлатади, оғзи очилиб ёпилади. У атрофини ўраб турган суюқликни сўриши, ютиши мумкин. Терида соч, ёғ ва тирноқ асослари пайдо бўлади.
Қалқонсимон без шаклланиб бўлиб, ишга тушди. Бу без гормонлари модда алмашинувини назорат қилади ва ҳомила ўсишини, марказий асаб тизимини меъёрида ишлашига ёрдам беради. Қалқонсимон без етишмовчилигида модда алмашинуви яхши бўлмаганлиги учун ўсишдан орқада қолади.

Ҳомиланинг боши танасига нисбатан катта бўлиб оёқ - қўллари жуда кичкина бўлса ҳам у одам шаклига кириб қолган. Ички аъзолар шаклланиб, баъзилари ишга тушганлиги учун энди ҳомила инфекция ва дориларга камроқ таъсирчан бўлади. Қон айланиш ва сийдик чиқариш тизими ишга тушган. Ҳомила энди сийдик ажратиши мумкин ( бу қўрқинчли эмас – у катталарникига ўхшамайди ). Жигар сафро ишлаб чиқара бошлайди. Жинсий аъзолар ривожланиб бўлган бўлса ҳам жинсни аниқлаш мушкул.

ОНАДАГИ ЎЗГАРИШЛАР

Агар эрта токсикоздан азият чекаётган бўлсангиз бу ҳафтани сабрсизлик билан кутган бўлсангиз керак. Ниҳоят тонгги кўнгил айнишлар орқада қолди. Гормонал ўзгариш сабаб юзага келган таъсирчанлтк ва жаҳлдорлик сақланиб қолса ҳам камайганлигини сезасиз.
Афсуски, баъзи ҳомиладор аёлларда кўнгил айниши давом этиши мумкин. Айниқса агар эгизакларни кутаётган бўлсангиз. Кўнгил айниши қолмаса бу ҳақида врачингиз билан маслаҳатлашинг.
Ҳомиладорликнинг 9 – 12 ҳафталик муддатида ўзингизга эътиборлироқ бўлинг.

Ёдингизда бўлсин: нормал ҳомиладорлик оғриқ билан ўтмайди.

Қуйидаги ҳолатларда эҳтиёт бўлинг:

* қорин ости ва белдаги давомли оғриқларда;
* тўғри ичакка босим сезилса;
* қиндан кўп миқдорда шилимшиқ модда ажралса.

Ушбу белгилардан бирортасини сезсангиз дарҳол юрмасдан ётинг. Мускулларни “тинчлантирувчи” ва тарангликни кетказувчи 2 та таблетка но – шпа ёки магне В6 дориларини ичишингиз мумкин. 2 – 3 соат ичида оғриқ ўтиб кетмаса врачга мурожаат этинг. Бундай давомли оғриқ ҳомила учун хавфли бўлиб, уни нобуд бўлишигача олиб келиши мумкин.
Қонли ажралмалар пайдо бўлганда дарҳол врачга боринг. Бу босқичда ҳомилани сақлаб қолиш эҳтимоли юқори.
Ҳар ҳафтада вазнингиз 0,5 кг.га ортиши керак.
Бунинг учун юқори калорияли овқатларни енг ёки тез – тез овқатланинг. Чипс, гамбургер, бутербродлар билан қорнингизни тўйдиришга ҳаракат қилманг. Улар фарзандингиз учун ҳеч қандай фойда бермайди.
Айрим аёллар ҳомиладор аёл кўп ейиши керак деб биринчи уч ойликда керагидан ортиқча вазн тўплаб олишади. Ортиқча вазн ҳомиладорликни ва туғруқни яхши кечишига тўсқинлик қилади ва туғруқдан сўнг аввалги ҳолатингизга қайтишингиз қийин кечади.

УЧОЙЛИКЛАРДА ЎЗИГА ХОС ТАОМЛАНИШ

Кундалик овқатланиш рационини тузганда одат ва анъаналарни, аёлнинг шахс хусусияти, у яшайдиган иқлим шароитини ҳисобга олиш лозим. Ҳомиладорлик муддати ҳам аҳамиятга эга.
Ҳомиладорликнинг биринчи ярмида организм янги ҳолатга мослашади. Эндиликда она нафақат ўзининг хохиш истакларига, балки боласининг талабларига ҳам жавоб бериши керак. Бу даврда кўпроқ мева, шарбат истеъмол қилиш мақсадга мувофиқдир. Ҳомиладорликнинг аввалида тез тез, озгинадан ейиш тўғри бўлади.
Врачингиз билан мультивитаминлар қабул қилишни маслаҳатлашинг. Биринчи учойликдаги энг зарур витаминлардан бири – фолий кислотаси.

Ҳомиладорликнинг иккинчи ярмида калорияга бой озуқаларни кўпайтирган маъқул. Туғруққа аёл жисмонан бақувват ҳолатда бориши керак. Шу вақтдан бошлаб кўпроқ ҳаракат қилиш, тоза ҳавода кўп бўлиш жуда фойдали. Буларнинг барчаси эса яхшигина куч ва жисмоний ҳаракат талаб этади. Консерваланган, дудланган, тузланган, ўткир зираворлар, ёғли овқатлар, сосиска ва колбасалардан эҳтиёт бўлинг.

Учинчи учойлик ўрталаридан бошлаб овқтларингиздаги калорияни камайтиринг, хамирли таомларни, ёғли гўштни, қаймоқларни камроқ истеъмол қилинг. Туғишингиздан олдин озгина вазн ташласангиз мускуллар эгилувчанлиги ва қайишқоқлигини оширади. Туғруқ жараёнида ёғ тўқималари эмас, мускуллар асосий ишни бажаради.