Осиё: аёл бўлиш – ҳалокатли нуқсонми?

• 

Подробности

Бўлим: Долзарб мавзу

Чиққан санаси: 02 Апрель 2013

(Нашр қилинган санаси)

Исломдан аввалги Арабистонда ҳам аёллар ҳолати жуда аянчли эди. Қиз бола туғилишини истамаган ота-оналар янги туғилган қиз чақалоқларини ўлдирар эди. Фақат Ислом келгандан сўнг аёллар ҳолати яхши томонга ўзгарди ва уларнинг реал ҳақ-ҳуқуқлари пайдо бўлди. Қуръони Карим мусулмонларни фарзандларга нисбатан меҳрибон ва ғамхўр бўлиш вазифасини юклайди. Расулуллоҳ с.а.в. айтадилар: “Аллоҳга тақво қилинглар ва фарзандларингиз орасида адолатли бўлинглар”.
Бугун Осиё мамлакатларида аянчли тенденция кузатилмоқда: иқтисодий ривожланиш орқасидан жамиятда ота-оналар тарафидан ўз қизларини ўлдириш ҳоллари кўпайиб кетди. Мутахассислар аминки, бу кўринишлар модернизация оқибатидир. Яъни, фақат истеъмолга мослашган жамиятда ахлоқнинг тубанлашуви ва шафқатсизликнинг ошиб кетганидадир. 
БМТ маълумотига кўра, Хитой ва Ҳиндистон ҳудудида сўнгги йилларда 85 миллион аборт қилинган. Мутахассисларга кўра, бундай суръат билан силжиётган дунё бу асрнинг ўзидаёқ ижтимоий зўравонлик ва урушларга дуч келиши мумкин.
“Қачондир, балки Мита Хуранага тинчлик учун Нобел мукофоти берилар. У Ҳиндистонда ҳали туғилмаган қизларини ўлдирмоқчи дея айблаб, ўз эрини маҳкамага берган биринчи аёлдир. У жинсга кўра қотилликлар иқтисодий ҳисоб-китоб билан Осиё иқтисодий ўсиши ортидаги муаммога эътибор қаратилишини истайди, деб ёзади Георг Блуме Die Zeitда нашр қилинган мақоласида.
Журналистнинг айтишича, Мита Хурана Деҳлида яшайди ва шифокор бўлиб ишлайди. Эрининг оиласи ҳам шифокорлар ва у меросхўр ўғли бўлишини истаган.
Хурана ҳомиласининг жинсини олдиндан билишни истамайди. Бунинг устига, ҳинд қонунларига кўра ҳомила вақтида ҳомиланинг жинсини билиш тақиқланади. Эрининг оиласи уни геникологга кўринишга мажбур қилишди. Ҳомила эгиз қизлар экани маълум бўлгач, эри ва қайнонаси уни аборт қилишга мажбурламоқчи бўлишди. Уни бир хонага қамаб қўйишди, таом беришмади ва ҳатто эри ҳомилани тушириш учун ўз аёлини бир икки марта зинапоядан итариб юборди. “Хурана ўз ота-онасиникига қочиб, улардан қутилди ва эгиз қизларни туғиб олди. Икки йил ўтгач ҳукуматнинг қаршилигига қарамасдан у судга арз қилди”, дейди муаллиф.
Полицияда эри билан муаммоси бор аёллар кўпинча жинсий зўрланишга учрайди, деб унинг онасини огоҳлантириб қўйишди. Аризасини қайтариб олиши учун суд унга пул ҳам таклиф қилди, бошқа суд эса эрига болалари билан учрашиб туришга рухсат берди.
Бироқ Хурана: “Агар ўқимишли аёл, унинг устига шифокор бўлиб босимларга бардош бера олмаса, унда ким бардош бера олади”, деб ўйлади ва таслим бўлмади.
“Туғруқдан кейин Хуранани ота-онаси ва ноҳукумат ташкилот қўллаб-қувватлаб турди. Аммо жуда кўп қариндошлари, ҳамкасблари ва дўстлари ундан юз ўгирди. У тўрт йилдан бери маҳкама бошланишини кутмоқда”, дейди мақола муаллифи.
Болалар ҳуқуқлари бўйича Ҳиндистон миллий қўмитаси бошлиғи Шанта Синханинг сўзларига кўра, “Туғилажак қизчани ўлдириш сабаблари ўта замонавий сабабларга боғлиқ, десак ҳам бўлади. Масалан, одамлар катта тўй-томоша қилишни ва қимматбаҳо совға-саломлар олишга сабаб бўладиган мағрур ўғиллари бўлишини исташади. Иқтисодий жиҳатдан фақат чиқимга сабаб бўладиган қизлар эса бу истакнинг айнан тескари кўринишидир”. “Инсон ҳаётига бўлган муносабат салбий томонга кескин ўзгарди, бу эса фақат модернизациянинг таъсири бўлиши мумкин.”
Унинг сўзларига кўра, қизларни ўлдириш (бу кўриниш “гендерцид” ёки “фемицид” деб ҳам аталади) патриархал замонлардан қолган мерос эмас, балки истеъмолчи жамиятда ахлоқнинг бузилишининг оқибатидир”, дейди муаллиф.
“2010 йилги БМТ баёноти Хитой ва Ҳиндистонга 85 миллион ёш қизларнинг хазон қилинган ҳаётлари учун жавобгар эканини айтади. Хитой ва Ҳиндистон узоқ вақт сукутда  сақлаган тадқиқотчилари ҳам бу тенденцияни тан ола бошлашди”, деди Блуме. 
“Баъзи мутахассисларнинг фикрига кўра, бу ҳолат жорий аср ичида инсоният тарихидаги жинслар аро мувозанатнинг жиддий бузилишига олиб келади”, дейди у.
Жамиятшуносларнинг фикрига кўра, аёлларнинг етишмаслиги келажакда ижтимоий зўровонлик ва урушларга сабаб бўлиши мумкин. “Авваллари иқтисодий ривожланиш ва таълим даражасининг юқори бўлиши жамиятни зўравонликдан халос қилади, деб ҳисобланган.
Аёл ва қизларга зулм қилинишга Жанубий Хитой ёки Шимолий Ҳиндистонга ўхшаш эски патриархал ҳамжамиятлар мисол бўлиши мумкин эди. Бироқ зўравонликлар Осиё жамиятининг ўртасида содир бўлмоқда. Ва бу ҳолат модернизация билан ёнма-ён қадам босиб бормоқда. 
Хитойда бутун мамлакат бўйлаб ва биринчи навбатда риожланаётган қирғоқ бўйи ҳудудларида аёллар сони кескин тарзда тушиб кетган. Бунга асосий сабаб – “бир фарзанд сиёсати”нинг расман давом этишидир. Ҳиндистонда ҳам аҳвол шу сценарий асосида кетмоқда. Янги асрнинг бошидан бой жанубда, катта шаҳарларда ва ҳатто либерал саналган Карала штатида аёлларнинг камайиб кетиши кўзга ташланмоқда”, деб хабар қилади муаллиф.
“Жинсига кўра қотилликка қарши кўплар ҳам курашавермайди”, деб ёзади Блуме.
У Харян штатининг соғлиқни сақлаш бўлимининг собиқ раҳбари Дипака Дахияни мисол қилиб келтиради. 1996 йили эмбрион жинсини аниқлашни тақиқловчи қонун эълон қилинганидан сўнг, Дахияга УЗИ қиладиган шифокорларни топиб маҳкамага тортиш мажбурияти юклатилди.
“2001-2005 йиллар орасида Харянда 30 шифокор маҳкамага тортилди, 20 таси эса бир неча йилга қамоқ жазосига ҳукм қилинди”, деб хабар қилади муаллиф. Бироқ, унинг сўзига кўра, Дахия нафақага чиққанидан сўнг Ҳиндистонда битта бўлса ҳам шифокор жинсни олдиндан айтиб бергани учун ҳибсга олинмаган. “Хитой ва Ҳиндистон шифокорлари учун аввало аборт ҳар йили миллион доллар даромад келтирувчи бизнес”, деб ёзади муаллиф. 
“Сўнгги йилларда General Electric ва Siemens Хитой ва Ҳиндистонда Ғарбда ишлаб чиқилган ускуналардан анча арзон УЗИ жиҳозининг янги турларини ишлаб чиқишди.
“Ғарб сиёсатчилари доим Хитой ёки Ҳиндистонга бориб туришади, айниқса Пекинга бориб бармоқлари таҳдид қилиб, инсон ҳуқуқларини эслатиб туришади. Бироқ, шу кунгача ҳеч ким жинсига кўра ўлдирилган миллион қотилликларни танқид қилишга журъат қилиб кўрмади, дейилади мақолада. “Бунинг сабабларидан бири – Деҳли ва Пекин ўзларини бунга қарши чоралар кўраётганидек кўрсатишидир.
Иккала ҳукумат ҳам ўтган ўн йил ичида маърифий дастурларни қабул қилган. Жинсига кўра ўлдирилишга ва эмбрион жинсини аниқлаш учун катта жарима ва қонунлар чиқаришди. Аммо булардан фойда йўқ. Биринчи навбатда сиёсий ирода йўқлигидан”, деб ёзади Блуме. “Бироқ Пекин политбюроси бошқача йўл тутса ҳам бўлади. СПИД билан курашиш ахборот кампаниясини бош вазир Вэнь Цзябао бир пайтлар ўз қўлига олган эди. У касал ва беморларни олдига ҳол-аҳвол сўраб бориб турган. Бу оммага яхши таъсир кўрсатган эди. Бироқ Политбюро босслари ҳали туғилмаган қизлар учун бунга ўхшаш нарсани ҳали қилишмади”, деб ёзилади мақолада.

Интернет маълумотлари асосида 
Абу Муслим тайёрлади