ЗАГСдан ўтиб, бироқ никоҳсиз яшаш

• 

Подробности

Бўлим: Фатволар

Чиққан санаси: 25 Апрель 2015

(Нашр қилинган санаси)

Савол: Аёл ва эркак бир-бирларини яхши таниса ФҲДЁдан ўгса-ю, лекин никоҳ ўқитмасдан яшаса бўладими?

Жавоб: Мусулмонлар уйланиб, турмуш қураётганларида шаръий никоҳ ўқитиб уйланишлари фарзи айн ҳисобланади. Гарчи уйланиш ва турмуш қуриш суннат бўлса-да, бироқ ақди никоҳ фарздир! Никоҳ қилиш бу мулланинг, катта домланинг олдида бўлиши шарт эмас. Никоҳ қилишнинг шарти икки нафар мусулмон эркак ёки бир муслим билан икки муслима аёл олдида бирга ҳаёт кечирмоқчи бўлган келин-куёв бир-бирларига тани маҳрамликка рози бўлишларидир. Бу розилик ўтган замон феъли билан айтилиши керак. Бунга "ийжоб ва қабул", дейилади. Бу никоҳнинг рукни ҳисобланади. Бизда одатда бундай шаръий амалларни кўпроқ имом домлаларимиз яхши билганлари учун улар никоҳ қилиш ишларини амалга оширадилар ва шуни назорат қилиб борадилар.

Никоҳ қилдирмасдан эркак билан аёлнинг бирга яшашлари, турмуш қуришлари оғир гуноҳдир. Имом Заҳабий ривоят қиладилар-ки, кимки ўзига ҳалол бўлмаган аёлни шаҳват билан ушласа, қиёмат кунида қўли бўйнига боғланган ҳолда келади. Агар ўпса, лаблари оловда қирқилади. Борди-ю, зино қилса, қиёмат кунида сонлари тилга киради-да, унинг зарарига гувоҳлик беради. Имом Бухорий ва Имом Муслим ривоятларида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам мана бундоқ деганлар:
"Бас, икки кўзнинг зиноси назардир. Икки қулоқнинг зиноси эшитишдир. Тилнинг зиноси гапириш, қўлнинг зиноси ушлаш, оёқнинг зиноси қадам ташлашдир. Қалб эса истайди ва орзу қилади. Мана шуни фарж тасдикдайди ёки ёлғонга чиқаради".
Мана шунинг учун имом домлаларимиз никоҳ ўқитмоқчи бўлган эркак ва аёлнинг никоҳларини шаръий йўл билан ҳалол қилиб беришлари мақбулдир. Бундай масъулиятли ишни кечиктириб бўлмайди. Кечиктирилса, орадан бир-икки кун ўтиб кетадиган бўлса, уларнинг никоҳсиз бирга бўлишларига, оқибатда зинога сабабчи бўлиб қолинади.
Аслида, ҳар бир инсоннинг ўз масъулияти, ўз вазифаси бор. Ана шу вазифани у сидқидилдан адо қилиши, бурчига содиқ қолиши керак. Жаноби Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлари жуда машҳур:
"Огоҳ бўлинг! Ҳар бирингиз риоя қилувчи, подачи, чўпонсиз. Ҳар бирингиз ўз раиятига, қўл остидагиларга масъулдир. Демак, одамларга раҳбар бўлган имом - у ўз қавмига масъулдир. Киши ўз оиласига бошлиқ, шунинг учун у ўз ақлига масъулдир. Хотин эрининг уйига ва боласига қаровчидир. У уларга масъулдир. Кишининг қули эса хожасининг молини сақловчидир. У унга масъул. Огоҳ бўлинг! Ҳар бирингиз риоя қилувчи, подачи, чўпонсиз. Ҳар бирингиз ўз раиятига, қўл остидагиларга масъулдир” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривоятлари).
Мазкур ҳадиси шарифга мувофиқ имом домлаларимиз мусулмонларнинг никоҳларини шаръий бўлишларига масъулдирлар. Шунинг учун улар ўз вазифаларини сидқидилдан адо қиладилар ва шундай бўлмоқда. Энди, мазкур ҳадиси шарифга мувофиқ ФҲДЁ ходимлари ҳам ўз ишларига масъулдирлар. Улар ҳам давлат қонунларига мувофиқ аҳолини никоҳдан ўтказишлари керак бўлади. Зотан, Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар:
"Маъсиятда итоат этиш йўқ. Итоат этиш яхши ишлардадир”.
Шу сабабли, бошқа фармонларга ўхшаш никоҳ қилиш борасида ҳам мусулмонлар давлат қонунларига итоат этишда масъулдирлар. Улар никоҳларинк ФҲДЁ бўлимларидан рўйхатдан ўтказишлари шартдир.
ФҲДЁ бўлими ходим ва ходималари ҳам, имом домлаларимизга ўхшаб ўз ишларига масъулият билан ёндашсалар, никоҳни қайд қилдиришнинг ниҳоятда масъулиятли иш эканини, фойдали жиҳатларини тушунтириб, тарғибот ва ташвиқот ишларини олиб борсалар фойдадан холи бўлмайди. Улар никоҳни қайд қилдиришнинг ҳар хил самарали усулларини қўллаб кўришлари мумкин. Масалан, Тошкентда баъзи жойларда ФҲДЁ ходималари тўй бўлаётган жойларга келишиб, ҳамманинг олдида,
тўйга ташриф буюрган бутун халқ ўртасида бўлажак эру хотинни никоҳдан ўтказишаётганларини эшитяпмиз. Ўзи никоҳдан ўтказиш жуда оз фурсатни талаб қилади. Бинобарин, бундай ишлар ҳаммага ёқса керак. Қачонгача келин-куёвларнинг ўзлари келади, деб ўтирилади?! Баъзи туманлар ФҲДЁ бўлимларида никоҳдан ўтиш учун келган келин-куёвларни никоҳ шартномаси тузасизлар ёки тиббий кўрикдан ўтасизлар, деб қайтариб юбораётганини ҳам эшитиб қолмоқдамиз. Ҳолбуки, бу нарсалар келин-куёвнинг ўз ихтиёрлари билан бўлиши, хоҳишларига кўра амалга оширишлари давлат қонунларида кўрсатилган. Ана шуларга ўхшаш ҳар хил нохуш ҳолатларни баҳона қилиб, ФҲДЁ бўлимларидан никоҳни қайд қилдирмай юрганлар ҳам борлиги маълум. Шундай ҳолатларда имом иомлаларимиз шаръий никоҳ ўқимай ўтира олмайдилар.
"Қарсак икки қўлдан чиқади" деган ran бор. Бу борада ҳам келишиб, ФҲДЁ ходималари билан имом домлаларимиз биргаликда иш олиб борсалар мақсадга мувофиқ бўлар эди. ФҲДЁ бўлимлари қошида шаръий никоҳ қиладиган одам тайинлаб қўйиш ҳам мумкин. Ёки имом домлаларимиз келин-куёв никоҳ қилдиришга келганида ФҲДЁ бўлимларига хабар беришлари ҳам мумкин. Биз имом домлаларимизни тўплаб, мана шулар ҳақида суҳбатлар ўтказиб, тавсиялар бермоқдамиз.

"Сўраган эдингиз" китобидан