1. Skip to Menu
  2. Skip to Content
  3. Skip to Footer
  • Никоҳ эълони ва унда кўнгилху
  • Никоҳ тўйини қилиш кимнинг зи
  • Эр-хотин орасидаги муштарак ҳ

Muslima.Uz

Таомни ташламанг: 10 маслаҳат

Мусулмоннинг овқатланиши ўзига хос хусусиятларга эга. Бизларни “вегетериан - гўштхўр” дейиш мумкин: халол (ислом томонидн рухсат берилган таомлар) бўлмаганда, биз вегетерианликни тажрибадан ўтказамиз. Аксар ҳолларда мусулмонлар таомни ўзлари етиштирмасдан (аслида, синаб кўрилса – бу жуда мароқли ва фойдали), озиқ – овқат дўконларидан сотиб олишади. Хуллас, экологик онг соҳиблари ҳақиқатда кўп ҳолларда ўзлари ва оила аъзолари учун сабзавот ва кўкатларни ўзлари ўстиришади – бу ишнинг ҳеч қандай сирли жиҳати йўқ ва бу ўз ҳаёт тарзини яхшилашнинг самарали усулидир.

Мусулмонлар Аллоҳ Таоло бу планетани ўзаро монандликда, тенгликда яратганига, барча истиқомат қилувчилар учун етарли ресурслар билан таъминлаганига ишонишади. У Ерга ғамхўрлик қилишни инсон зиммасига юклаган, мисол учун ўзи учун емиш топиш. Шундай экан ҳаттоки таом ҳам бизга Ўзининг изни ила берилган, демак, уни истеъмол қилишда меъёрга амал қилиш керак.

Меъёр – бу айнан замонавий истеъмолчилик жамиятида инсон учун етишмайдиган нарсадир. Биз ўз ошқозонимизга жойлаштираётган нарса ҳақида билиш учун ёрлиқни тўлиқ ўқимаймиз; уйда таом тайёрлаш ўрнига, жуда ҳам тез – тез тайёр таомларни буюртма қиламиз.

WRAP (Чиқинди ва ресурсларга доир ҳаракат дастури) ташкилотининг маълумотига қараганда, 2012 йилда британиялик истеъмолчилар 19% озиқ – овқат маҳсулотларини ташлаб юборишган. Бу 2007 йилдагига нисбатан яхшироқ ҳолат, бу кўрсаткич ўша пайтда 22 % ни ташкил қилган, лекин бу барибир жуда ҳам кўп. Ҳар қандай ҳолатда ҳам ўз устимизда ишлаш ва таомга нисбатан онгимизни ошириш бўйича меҳнат қилишимиз фойдадан ҳоли эмас.

Кўпчиликнинг ўзлари учун органик маҳсулотларни сотиб олиш имкони йўқ, шунинг учун бундай имконияти борлар, уларнинг ташланишига йўл қўймасликлари лозим. Бекорга Қуръонда мусулмонларга эслатиб ўтилмайди: “...Мевалаган пайтида унинг мевасидан енглар ва йиғим-терим кунида ҳаққини беринглар. Ва исроф қилманглар. Албатта, У исроф қилгувчиларни севмас” (Анъмо сураси, 141)

Мўтадил бўлиш ва шунчаки сарф қилмасликда қуйидаги учта принципга асосланган амалий режа ёрдам беради: камроқ еймиз, қайта ишлаймиз, такрор фойдаланамиз.

 Ҳаракатлар режаси 

Миқдоридан қатъий назар имкониятга қараб, ҳатто амал қилиш муддати тугаса ҳам озиқ – овқатларни ташламасликни қоида қилиб олинг. Агарда булар иссиқлик ишловидан ўтмаган озиқ – овқат маҳсулотлари бўлса, уларни компост (чиритиб тайёрланадиган органик ўғит) уюмига ташлаш мумкин. Қотган нон, қолиб кетган ёнғоқлар ва ёрмалар билан қушларни озиқлантириш мумкин.

Фақат бугун ёки яқин кунларда истеъмол қилинадиган нарсаларни сотиб олинг, бюджет доирасидан четга чиқиб кетманг.

Порцияни (миқдорни) камайтиринг. Хадисга кўра, ошқозоннинг учдан бирини таом, учдан бирини суюқлик билан тўлдириш лозим, қолган учдан бир қисмини бўш қолдириш керак, акс ҳолда кўп овқатланишдан кейин нафақат ҳаракат қилиш, балки нафас олиш ҳам қийинлашади! Ейилмай қолган қисмини эса кейинги сафарга қолдиринг.

Ҳаттоки чиқиндилардан ҳам фойдаланса бўлади! Идишларда қолган сувни тўкиб юборманг – гулларни суғоринг. Маҳсулотларни сақлашда бир марталик пленкадан фойдаланмасликка ҳаракат қилинг, бунинг учун яхши ёпиладиган контейнер(идиш)лардан фойдаланинг. Ичимликлардан қолган бутилкаларни қайта ишлатинг.

Табиатга ғамхўрлик қилинг, электр энергиясини асранг. Стол атрофига оила аъзоларингиз ёки дўстларингиз билан ўтиришга ҳаракат қилинг. Катта компания учун таом тайёрлар эканмиз, ҳар бир киши учун алоҳида овқат пиширгандан кўра ошхона жиҳозларидан камроқ фойдаланамиз, демак энергияни ҳам кам сарфлаймиз.

Компост уюми ҳосил қилинг: бунинг учун пўчоқ, қобиқ, тухум пўсти ва чувалчанглар кифоя!

Мунтазам равишда консерваланган маҳсулотлар ва янги меваларни эҳсон қилиб туринг. Саҳоватнинг мўжизаси шундаки, биз зарар кўрмаймиз, балки бошқаларга ёрдам берамиз.

Озиқ – овқат йиғиш акцияларида иштирок этинг. Рамазонда рўза тутинг, номусулмонлар Олий рўзани тутишлари мумкин – бу билан улар нафақат дин амрларини бажарган бўладилар, балки таом имтеъмол қилишга доир гўзал экологик анъаналарни ҳам амалга оширган бўладилар.

Маҳсулотларга интернет орқали буюртма беришдан оқилона фойдаланинг ва тайёр таомлар буюртмасидан воз кечинг. Ва мана шу ерда – охирги, энг муҳим лаҳза: уй таомларини кўпроқ истеъмол қилинг!

 Манба: Muslim Village

Шахноза Олимбой қизи тайёрлади

 

Эрдан пул сўрасакми ёки йўқ?

Исломда аёл ҳуқуқлари чекланган деган фикр кенг тарқалганига қарамасдан, воқелик бунинг аксини кўрсатади. Бунинг далилларидан бири бўлиб масаланинг молиявий жиҳати хизмат қилади. 

Макияжсиз ҳаёт

Тўғрисини айтсам, буларнинг бари қачон рўй берганини эслай олмайман. Бу дунёқарашимни буткул ўзгартириб юборган онгости қарори бўлганми, йўқми, буни ҳам билмайман. Аммо буларнинг бари бўлганидан жуда хурсандман. Негаки, айнан ўша кун, косметикаларим қалам билан ўрин алмагашган пайт, мен табиий ўзимлигимча қолдим.

Турмуш қурмаган муслималарга 10 та насиҳат

Агар сиз ушбу сатрларни ўқиётган бўлсангиз, хотиржамлигингизни ўғирлаётган саволларга жавоб қидирмоқдасиз, эҳтимол. Тахминимиз тўғри бўлса, қуйидаги маълумотлар сизга фойдали бўлсин дея Аллоҳдан сўраймиз.

1. Ўз тақдирингизни қабул қилинг.
Атрофиингиздаги аксар одамлар бошқалар билан бемалол учрашиб юрган бир вақтда булар сизга қийин бўлиб кўриниши мумкин. Бироқ муаммога энг оқилона ёндашишнинг бир йўли, Аллоҳ сизнинг тақдирингизни сиз туғилмасингиздан битиб қўйганини ҳис қилишдир. Тақдирингиз Аллоҳ измида ва сизнинг вазифангиз – тўхтаб қолиш ё келажакдан хавотирланиш эмас, балки яшашда давом этишдир. Агар сизга турмушга чиқиш ёки чиқмаслик ёки турмушга чиқиб ажрашиш ва яна қайта турмушга чиқиш ёки бева қолиш тақдир қилинган бўлса, шак-шубҳа қилманг, бари юз беради. Ҳали яшалмаган умр бўлган келажакдан хавотирланишингиз сизга тушкун кайфиятдан бошқа ҳеч нарсани бермайди. Ойнинг қай ўн беши – хоҳ ёруғи, хоҳ қорунғуси бўлсин, ёдда тутинг, унда сиз Аллоҳ хоҳлагани учун ва Унинг бирор ҳикмати туфайли яшамоқдасиз. Сиз билмайсиз, балки турмушга тайёр эмасдирсиз ва бундай алоқалар ҳозир қурилса, мустаҳкам бўлмас, Аллоҳ эса ўта билувчидир. Аллоҳга таваккул қилинг, чин қалбингиздан ўзингизни Унга топшириб қўйинг. Ишонинг, у Зот ўта раҳмдил ва меҳрибондир.

2. Ўзингизни мажбурдай ҳис қилманг.
Сиз бирор ким билан учрашиб юришга мажбур эмассиз. Нафас олиб турганингиз ҳаво ҳам, сизга мос ва хос бўлган турмуш ўртоқ ҳам – Аллоҳнинг неъмати эканлигини унутманг. Миллионлаб одамлар оила қуришга тайёр бўла туриб, улгурмай оламдан ўтган, ёҳуд кўплаб йигитлар билан учрашгану, аммо умрининг охиригача ҳақиқий муҳаббат нималигини билмай ўтганлар ҳақида тафаккур қилиб кўринг. Аллоҳнинг гўзал исмларидан бири “ал-Ваҳҳоб” (тақдим этувчи)дир ва бандасига ўзи хоҳлаган нарсани беради. Шунинг учун сиз яхши йигитга муносибсизу, лекин Аллоҳ сизга адолатсизлик қилмоқда деган (Аллоҳ сақласин!) фикрдан воз кечинг. Шундай қилсангиз, бўш қолган фикру зикрингизни У қилаётган бошқа меҳрибончиликларга ҳамд айтиш учун йўналтира оласиз.

3. Бошқалар билан ўзингизни таққослашни бас қилинг.
«Қиёслаш – шодлик ўғрисидир» (Теодор Рузвельт).
Кўпинча бошқаларнинг яхшироқ ҳолатини ўз ҳолатимиз билан солиштириб, тушкунликка тушамиз. Агар сиз ҳам бирор марта шундай қилган бўлсангиз, биринчи пунктни қайта ўқиб чиқинг. Сиз ўзингизни солиштираётганларингизнинг ўз тақдир ва вазифаси борлигини англаб етишингиз билан қиёсдан ҳеч қандай маъни қолмайди. Ҳақиқатдан ҳам, бу ишингиз олма билан апельсинни солиштиришдай гап. Таққослаш қопқонларидан бўлган жойлардан бири ОАВдир. Кимнингдир ижтимоий тармоқ лентасида шод-хуррамликка тўла янгилик - унаштирилиш, тўй, фарзандли бўлиш ва бошқа хабари пайдо бўлса, айримларимизнинг ўзига бўлган ишонч туйғуси йўқолиб қолади. Дарҳақиқат, «ёлғизлик»дан ноқулай аҳволда бўлган кишига бундай суратлар, ё статуслар ҳиссий жароҳатларига туз сепиши турган гап. Лекин бировларни ўз шодлигини оммага очиқ тақдим қилганидан нолишга тушмасдан, ўзингиздан сўраб кўринг, нега бу сизга ёмон таъсир қилмоқда? Айнан нима сизнинг, хоҳ ғам, хоҳ рашк, хоҳ жаҳл бўлсин, бундай ҳислар оқимини олиб келди?
Ўзгалар билан ўзингизни солиштириш ўрнига ҳиссиётингизни жиловлашга кўпроқ эътибор ажратинг – бу ёлғизлигидан ўзига ишонмаётганлар учун соғлом фикрлиларнинг ҳаракатидир. Ҳа, айтганча, бундай хабарларни кўрсатувчи компьютер ва бошқа жиҳозларингизни ўчириб қўйинг.

4. Ёлғизликда ўзингизни қулай ҳис қилинг.
Ёлғиз қолишдан ёмонроқ нима бор? Ёлғизлиги учун қайғуда қолиш. Юқорида Аллоҳ белгилаб қўйган тақдир бўйича яшаётганингизни аниқлаб олган эканмиз, унга тан беришдан ташқари, уни яхши ҳам кўринг. Тан оламан, мен то турмуш қурган жуфтликлар билан суҳбатлашмагунимча, никоҳ ва оилавий алоқаларга ўта идеал ўлчамлар билан ёндашганман. Шундан сўнг тушуниб етдимки, ёлғизлигим - омадим экан! Биламан, бу ғалати эшитилади, бироқ, жуфтликлар қандай муаммолардан ўтишини, бола тарбиясидаги ҳақиқий қийинчиликларни эшитиб, ҳозирги ҳаёт тарзимга шукр қиладиган бўлдим. Мен бўш вақтим борлигидан ва кунимни қандай хоҳласам, шундай режалаштиришимдан қўнглим мутлақо тўқ. Ўз яшаш тарзимнинг қулайлигини ҳис қилишим билан ҳаётим сифати ҳам ўнлаб маротаба ошиб кетди! Барчасидан муҳими, мен ҳаётга реал фикрлар билдирадиган бўлдим: менга шу каби чигал йигит-қиз муносабатлари ҳозир керакми? Фарзандли бўлишни хоҳлайманми? Турмуш алоқаларини қуришни эплайманми? Қолган бутун умримни бирга ўтказишга тайёр бўлган йўлдошимни танлашга тайёрманми?
Ушбу саволларга идеал эр ва фарзандлар ҳақидаги ҳаёлларни бир четга суриб, ўзингизга рост жавоб беринг. Аминманки, сиз шундан сўнг, ҳозирги босқичдаги ҳаётингизни ўзингизга мосроқ эканлигига ишоч ҳосил қиласиз.

5. Сизнинг хоҳишингизга қарши кутилаётган ишни қилманг.
Қуйидаги муҳим нарсани ўзингиздан сўраб кўринг: Мен турмушга ўзим хоҳлаганим учун чиқмоқдаманми ё бошқалар шуни истагани туфайлими? Аёл сифатида, бизнинг ролимиз чекланган патриархал ижтимоий-сиёсий ҳаётда яшаётганимизни эслатиб турувчи омма, маданият, дўст, оила ва ҳатто ўзимиз ёзадиган ҳаётий сценарийнинг мавжудлигини англаб етишимиз керак. Агар турмуш қуриш ўз истагингиз туфайли эмас, ташқи босим сабабли юзага келаётган бўлса, ўзингизни тўхтатиб, савол беринг: бу ҳол ўзингизга ва бўлажак умр йўлдошингизга нисбатан ноҳақлик эмасми? Афсуски, эрта қурилган никоҳ қанчалик жозибадор кўринмасин, аҳд қилган икки ёш ўз алоқаларини шу қадар идеаллаштириб юборадиларки, оқибатда ўттиздан энди ошиб ажрашган, болали жувонлар кўпайиб кетган ва улар турли гап сўзлар остида қолганлар. Мен кўплаб қизларни биламан - улар ижтимоий босим туфайли «турмушга чиқишга мажбурман» деган ўйдалар. Чунки агар қизнинг бўйи етиб, турмуш қуриши сал кечика бошласа, одамлар уни ва ота-онасини худди сазойи бўлган оиладай гап қиладилар. Бундан-да ёмони, ёлғиз аёллар ҳақида турли миш-мишлар урчишидир: балки у фарзанд кўрмаслиги учун ёлғиздир ёки ишга ўта берилиб кетгандир ва ҳоказолар каби. Таассуфким, кўпчилик «балки у ҳозирча ёлғиз бўлгиси келгани учун ёлғиздир» деган фактга юзланмайдир. Аёлнинг айни дамда эрга тегиш ё тегмасликни танлашга шаръий ҳуқуқи борлигини тан олмаган мусулмонлар ўзининг жоҳил эканлигини намоён қиладилар. Шу туфайли ижтимоий соҳаларда аёллар кам роль ўйнаётганини тан олишимиз муҳим (одатда, хотин ва уй бекаси ролларини бажаради), бу эса аёлларнинг қабул қилиши керак бўлган ҳаётий қарорларига қаттиқ таъсир қилишини билдиради. Ахир аёл фақат бола кўрувчи орган эмас-ку? Алҳамдулиллаҳким, Аллоҳ бизга бундан бошқа кўп хислатлар ҳам ато этган!

6. Ўз устингизда ишланг.
Кўпинча турмуш қурган аёллар, айниқса, фарзанд кўрганлар, таълим олгани вақти йўқ эканлигидан шикоят қиладилар. Шунинг учун биз ёлғиз муслималар айнан шунга етарли вақтимиз борлигини тушунишимиз керак! Ушбу имкониятдан ҳозирнинг ўзидаёқ фойдалантб қолинг: диплом ва сертификатлар олинг, Қуръондан суралар ёдланг, янги ҳунар ва тилларни ўрганинг. Ахир сиз оила қуришга умид қилаётган бўлсангиз, кейин сизнинг буларга вақт топишингиз амримаҳол бўлади. Шунинг учун ўз имкониятларингизни илм олиш билан кенгайтиринг. Мени ёш, оқила ва илмли муслималарнинг ёлғиз эканлигидан афсусда эканликлари ҳайрон қолдиради. Ахир уларда бундан яхшироғи – ўзлари ва умматга фойда берувчи илм-интеллекти бор эмасми? Масалан, машҳур ислом олими имом ан Нававий р.а. онгли равишда никоҳсиз ўтди. Чунки у ўзининг илм билан бу қадар машғуллиги аёли олдидаги бурчларини бажаришга имкон бермаслигини англаган эди. Субҳан Аллоҳ, мен турмуш қуриш ёмон деган фикрдан йироқман! Бироқ имом Нававийнинг (у зот қариликка етмай вафот этган) ўзига нисбатан бу қадар тўғрисўзлигини ва ўзини илмга бағишлагани ҳайратланарлидир.  Сингилларим! Агар сиз турмуш қурмаган бўлсангиз, сизни илм-ҳунар ўрганиб олишга чақираман: барча билимларингиз, тарбия ва хулқингиз, Аллоҳнинг иродаси билан бўлажак оилангизда акс этади. Бу йўл мувафаққиятсизликка учрамайдиган йўлдир.

7. Жинсий майлнинг пайдо бўлгани, турмуш қуришга тайёрлигингизни билдирмайди.
Мусулмонларни турмуш қуришга ундайдиган сабаблардан бири эркагу аёлда бўлган жинсий майл эканлигини рад этсак, кулгули бўларди. Мен жинсий ҳаётга фақат жисмоний жиҳатдангина тайёр бўлганини тан олувчи айрим муслималарни танийман. Мусулмонлар орасида Аллоҳ Таоло бизга зинога яқинлашмасликни амр этганини ҳисобга олсак, жинсий фрустрация ҳолатлари оз эмас. Тасаввур қилиб кўринг, қанча мусулмонлар – эркагу аёл – ўз шаҳватларини тийиш билан бирга уни ҳалол йўл билан қондириш учун ўзига мос умр йўлдошни қидирмоқдалар? Эҳтимол, бу энг катта синовлардан биридир, айниқса, эркаклар учун. Фурсатдан фойдаланиб барча ўқувчилардан бундай ҳалол йўлда юрган ака-ука ва опа-сингилларимиз ҳаққига чин кўнгилдан дуо қилиб қўйишларини сўрар эдим. Аллоҳ уларнинг мушкулини осон қилиб, солиҳ ва солиҳа жуфтини ато этсин, омин!
Шундай қилиб, биргина қарама-қарши жинс билан яқинлашишга жисмоний тайёрлик, ҳиссий ва руҳий тайёрликни англатмайди. Қўполроқ айтадиган бўлсак, жуфтлашиш истаги борлигининг ўзи хотиннинг шаръий ҳақларини адо этишга барча асос борлигини англатмайди. Шахсан ўзим никоҳ алоқаларига тайёр бўлмаган, аммо шаҳватини қондириш учунгина турмуш қурган инсонларни биламан. Агар жинсий алоқа ўзаро алоқаларнинг чўққиси бўлса, нега унда зино қилаётганлар бир кишининг ўзида тўхтаб қолмаяпти? Ана шу чўққи шаҳват тумани тарқаб, нафснинг жазаваси кетгач, ўзлари қолувчи икки кишининг бир-бирига қилинажак муоамаласи эмасми? Дарҳақиқат, жинсий майл устига қурилган алоқалар доим бўлган ва бўлади. Бироқ бу муҳаббат эмас, ёинки, унинг асосида никоҳ қуриб бўлмайди. Ахир ўз майлларини никоҳда қондираётган мусулмонлар ҳам ажрашадилар-ку! Кўриб турибсизки, никоҳ жисмоний алоқалардангина иборат эмас. Сизни билмадиму, аммо эрим мен билан фақат жинсий эҳтиёжини қондириш учунгина яшаши керак деб фикрлашдан нафратланаман. Менимча, бундай фикрлаш эрим мени шахс сифатида қарамаслигига олиб келган бўларди. Худди шунингдек, аёл ҳам эр билан шундай муносабатда бўлганда, у ҳам эрининг шахсини кўрмай қолади. Шу ҳақида тафаккур қилиб кўринг, қадрли сингиллар! Фикримча, турмуш қурмаган муслималар жинсий майл ва истакларини ҳаёлидан чиқариб, ўзининг исломдаги ҳуқуқларини ўрганиши керак. Дунёқарашимизни эса контрацептив воситалар, ҳомиладорликнинг олдини олувчи таблеткалар ва бошқа аёлларга хос дақиқ масалаларнинг ҳукмини ўрганиш ҳисобига кенгайтириб боришимиз зарур. Шунингдек, исломнинг жинсий алоқага доир ҳукмлари, яъни унда нима қилиш ҳалол, қайси иш ҳаром эканлиги ҳақида тасаввурга эга бўлишимиз зарур.
Жинсий майлни тийишни турмуш қурмаган мусулмонларнинг жуда кўпчилиги зўрға эплайдилар. Бу масала юзасидан ҳеч кимни айбдор демоқчимасман. Бунинг ўрнига, барчага таниш, чалғиш қийин бўлган шаҳвоний ҳаёллардан узоқлашишга ёрдам берувчи воситалар рўйхатини келтираман: 

1) Доим бирор нарса билан машғул бўлинг.
Менга ёқадиган ҳикматлардан: «Бўш қолган фикр – шайтон учун ўйингоҳ». Бир ўзингиз қолганингизда шайтоннинг шивирлаган васвасаларига учманг. Бирор жойга йўл олинг: дўстларингиз олдига, кутубхонага, масжидга (мақола муаллифи - россиялик муслима), ўзингизга ёққан иш билан шуғулланинг, сайр қилинг, хуллас бўш ўтирманг!
2) ОАВ таъсирини чегараланг.
Шубҳасиз, телевидение, интернет, мусиқа, клиплар ва рекламалардан қабул қилаётган маълумотларимизнинг кўпчилиги – оз-моз бўлса-да, шаҳвонийдир. Сизга бундай майлни уйғотувчи кунлик маълумотларни чеклашни қатъий маслаҳат бераман. Улар ҳақиқатдан ҳам руҳиятимизга таъсир қилиб, шууримизда яшириниб ётади ва сал бўшашдик дегунимизча тоза сувнинг остида қўзғалган қумдай фикримизни лойқалайди.
3) Турмушга чиқинг. Аммо юқорида айтган гапимиз ёддан чиқмасин, никоҳ – эҳтиёжни қондиришдангина иборат эмас. Майл келадию, кетади, никоҳ эса бир умрга деган умидда тузилади.
6) Энг яхшиси, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи вассалламнинг тавсияларига амал қилинг. Рўза тутинг, шунингдек нафлларини ҳам. Боз устига, ҳозир қисқа қиш кунлари пайти.
Аллоҳга имкон қадар кўпроқ дуо қилинг. Шунда ал Фаттоҳ – йўлларни очиб қўювчи Зот, мушкул вазиятдан чиқиш йўлини, албатта, кўрсатади!

8. Ўз талабларингизни озайтирманг.
Азиз сингиллар! Ўзингизга стандарт талаблар ўрнатиб олинг! Яъни никоҳда сиз рози бўлмайдиган нарсалар рўйхатини тузиб олинг. Бунда реалистик фикрланг, аммо шу билан бирга қадрингизни ҳам билинг!
Мисол тариқасида ўз рўйхатим билан бўлишмоқчиман.
Шахсан мен учун эрдан узоқлаштирувчи сабаблар:
а) ёлғон (ёлғончи ва айёр кишилар билан келиша олмайман)
б) чекиш (ошиқча гапиришга ҳожат йўқ).
Ўз талабларим ва Исломни тушунишимдан келиб чиққан ҳолда мен эримда кўришни истамайдиган айнан шу икки нарсанигина аниқлаб олдим. Бироқ сиз ҳам адолатли бўлишингиз кераклигини унутманг. Кейинчалик пуч умидларга дуч келмаслик учун талаблар даражасини ўта юқори кўтариб юбормаслигингиз керак. Шу билан бирга, ўзингизнинг одил талабларингизга қарши ҳам борманг. Агар эр никоҳдан олдин қўйган бу талабларингизни бузишга чоғланса, дарҳол чора кўринг! Ўзингиз нимани қабул қила олишингиз-у, қабул қила олмаслик ҳиссингизга ишонинг. Айтганча, умидсизликка тушманг. Биринчи учраб қолган кимсани деб ҳаётингизнинг оёғини осмондан қилманг. Уни деб оилангиз, дўстларингиз, умуман, ҳақни айтувчидан юз ўгирманг. Аллоҳ ҳаққи, талабчан бўлинг! Ҳолатга тўғри баҳо беринг! Бу билан чексиз эр танлашга ўтиб кетинг демоқчимасман, балки Хадижа онамиз р.а. каби бўлишингини сўрайман. У зот розиёллоҳу анҳонинг ҳам ўз талаб ва стандартлари, бўлажак эрининг сифатлари ҳақида тасаввурлари бор эди. Бу сифатлар ҳалоллик билан тўғрисўзлик эди ва буни Расулуллоҳ с.а.в.да кўрдилар. Шундан сўнггина, ўша давр таомилига кўра ўзларини таклиф этдилар. Ахир умидсизлик доим ошкорадир, ноумид аёлга боқиш эса қайғулидир. Аллоҳга таваккул қилинг ҳамда ўзингизнинг қадрингизни пасайтириб ҳам, ўта кўтариб ҳам юборманг (яъни, «йўқ» дейишдан қўрқманг).

9.  Бахт манбаларини қайта кўриб чиқинг.
Агар сиз эрим ва фарзандларим бўлса, ҳаётим тўлиқ маънога эга бўлади деб ўйласангиз, илтимос, вақт топганингизда бир ўтириб, бахтингиз сабаб-омилларини қайта кўриб чиқинг. Буни аниқлашнинг осон йўли бахт сиз учун ички омилга боғлиқми ё ташқи омилгами - билишдир. Агар сиз ташқи омилларга - эр, фарзанд, уй ва ҳ.к.ларга боғланиб қолган бўлсангиз, эсланг, бу фоний дунёдаги барча нарса ўткинчидир ва юқоридаги рўйхатдан биронтаси ўчиб кетса, сиз қаттиқ ноумидликка тушиб, чуқур тушкунликка тушиб қоласиз. Демак, сизнинг бахтингиз ички омиллар билан, айниқса, сиз ва сизни ҳамда барча нарсани яратган ягона Аллоҳ ўртасидаги муносабатларингизда экан. Ҳеч қачон охирги нафасингизгача бу ички бахтдан ажралманг. Бошқа нарсаларга юзланишнинг бахти ўткинчи бўлса, Аллоҳга юзланишнинг бахти доимийдир. Инша Аллоҳ, у сизга қаноат ва бахт туйғуларини беради.

10. Ўзингиз учун қайғуринг.
Ва ниҳоят, азиз сингиллар, ўзимиз ҳақимизда кўпроқ қайғуришимиз кераклигини ҳис қилишимиз керак. Ўзини яхши ҳис қилиш ва яхши кўринишга эга бўлиш кўпчилик учун муҳим нуқта ва бунинг ҳеч қандай ёмон жойи йўқ! Асосийси, ўзингиз ҳақида қайғуришни тасаввурингиздаги бўлажак эрингиз учун эмас, Аллоҳ учун амалга оширинг. Яқинда бир танишим турмушга чиқишдан аввал озиши зарурлиги ҳақида менга гап очди. Бу гап кайфиятимни тушириб юборди. Чунки мен барча ўзини парваришлаш ишлари фақат ўзи учунгина бўлиши лозимлигига қаттиқ ишонаман. Лекин бу худбинлик дегани эмас, балки ўзини ҳурмат қилишдир. Шунинг учун сизнинг кўринишингиз ва руҳий ҳолатингизни яхшилашга ёрдам берадиган сабаблардан қочманг. Бу иссиққина кўпикли ванна, ёқимли қаҳва, жисмоний тарбия, қизиқ китоб, дўстлар ёки қариндошлар билан учрашув, соч парвариши, макияж бўлиши мумкин. Ўзини парваришлаш, ўзига эътиборли бўлиш – инсон психикасига ҳайратланарли даражада таъсир қилувчи ҳаёт элементидир. Масалан, мен учун энг ёқимли иш мақола, шеърлар ёзиш каби ишлардир. Бу иш билан  бир-икки соат шуғулланиш менга хотиржамлик келтиради. Гапнинг лўндасини айтадиган бўлсак, ўзингиз ҳақингизда қандай қайғуриш кераклигини энг яхши билувчи киши - сиз ўзингизсиз.

Манба: SuhaibWebb
Ибн Маъруф таржимаси

Фитратингни қийнама

Даставвал мавзуимиз таркибидаги «фитрат» сўзининг шарҳига тўхталамиз. Бу сўз «инсоннинг табиатан яратилиши», «инсоннинг табиий ҳолати» каби маъноларни билдиради. Ёйиброқ айтганда, биров ундай туғилган, биров бундай, биров чиройли, биров яна бошқача.
Энди сенга савол: Бир жойда оқ атиргул ўсиб турибди. Сен қўлингга ҳар хил бўёқлар, агар имконинг бўлса, аёллар бўянадиган косметик бўёқлардан, «энг зўри» деб мақташадиганидан ол-да, атиргул шохларидан бирида чйройли бўлиб турган бир нечта донасидан биттасини бўя. Фараз қиламиз, сен унга маҳоратли уста рассом каби дид билан яхши ранглар бердинг. Кейин уни ўз ҳолига қолдир ва кузат ҳамда натижани атрофидаги шериклари билан таққосла. Хўш, нима бўлди? Ўша гул аввал қандай ҳолда эди-ю, кейин қандай ҳолга келиб қолди; атрофидаги гуллар қандай ҳолда-ю, у қандай ҳолда? Оддий тил билан айтганда, сен ўша гулнинг фитратини бузиб қўйдинг, ваҳоланки, сен «энг зўр» деб баҳоланадиган бўёқдан фойдаланган эдинг. Бу қилган ишинг ўзингга ёқдими? Ўша атиргулга-чи? Албатта, бу нотўғри иш, шундай эмасми?!
Мазкур ишдан ибрат олиш керак. Ээ, бир атиргул экан-ку, шунга шунчами, демагин. Чунки ўша атиргулни ҳам, сени ҳам битта Худо яратган. Яна ўзгача таърифлайдиган бўлсак, сен ҳам ўша атиргулга ўхшайсан. Шунингдек, бошқа барча инсонлар ҳам. Демак, сен билиб олдингки, фитратни бузишда ҳеч қандай яхшилик йўқ. Қиссадан ҳисса шуки, қанчадан-қанча миллионлаб аёллар ўзларининг у ер-бу ерини бўяб ёки бўятиб, фитратларини бузишаётганлигини фаҳмлаб олдинг.
Бўяладиган, пардозланадиган жойларни би-ир санаймизми, яна кўп нарсани идрок қилиб оласан?! Мана, ўзинг ҳам биладиган нарсалар:

1.    Юз (баъзан ёноқнинг ўзи алоҳида);
2.    Лаб;
3.    Кўз;
4.    Киприк;
5.    Соч;
6.    Тирноқ (баъзан оёқники алоҳида, қўлники алоҳида);
7.    Ҳош;
8.    Кавоқ.

Хўш, шунча жойни бўяш учун қанча вақт кетади, қанча бўёқ кетади, қанча пул кетади? Бу кетган нарсалар исроф эканлигини аниқ биласан-ку! Яна қанақа исроф — инсон ўзининг (бошқанинг эмас!) фитратини бузиши учун йўл қўядиган исроф. Сен ақлли қизсан, шундай бемаъни исрофларга ич-ичингдан, қалбинг тубидан розимисан? Шундай ишларни қилаётган, қилдираётган аёлларни ким шундай қилишга мажбур қиляпти? Ёки уларни шундай қадам қўйишга нима мажбурлаяпти? Кейин улар ўз фитратини қайтиб тиклай олмайдилар-ку, наҳотки тушунмасалар! Бузилган тери ва бузилган фитрат инсонни бир умр ҳар томонлама қийнаб қўйишини улар, афсуски, кеч тушунадилар. Улар ўшанда пушаймон бўлишадики: «Эҳ, бекор шундай қилибман!». Ҳозирда эса улар ақлли бўла туриб, бунга эътибор қилмайдилар; фойдали нарса учун эмас, зарарли нарса учун, бошқанинг эмас, шахсан ўзининг фитратини бузиш учун шундай нотўғри қадам қўйиб алданаётганларини билмайдилар ёки билишни истамайдилар.
Ёки хушбўйлик истагида бўлиб, доимий равишда ҳар турли атир, духи ва шунга ўхшаш нарсалар билан хушбўйланаётган, қўлтиқ тагига доимий равишда ўзининг махсус нарсаларини ишлатаётган кишилар ўзларида аста-секин қўланса ҳид пайдо бўлаётганини билиб қолишганларидан кейин, яна ҳам кучлироғини ишлатишга мажбур бўлиб қоладилар.
Бундан 10-11 йил олдин бир идорада ишлаганман. Бирга ишайдиганларимиздан бир эркак киши ва бир аёл доимо ана шундай нарсалар ишлатганликларидан уларда пайдо бўлиб қолган қўланса ҳид ҳаммага таниш бўлиб қолган эди. Натижада уларнинг келган-келмаганликлари ўзларининг чиқарган ҳидларидан билинарди, ваҳоланки улар энг замонавий кишилардан эдилар. Бу ҳам фитратни бузиб қўйишга бир мисол бўлади.
Отахон шоиримиз Абдулла Орипов ўзининг машҳур «Аёл» деган шеърида ёзади:

Баъзида тирноқлар безаги учун
Саҳардан шомгача қиласиз тоқат.
Бироқ ёрингизни кутгали нечун
Топилмас тирноқча сабру қаноат.

 (Бу бандда «тирноқ» сўзи иккита ҳамда чуқур маънода ишлатилгани учун у сўзларни ажратилган рангда ёздим).
Қизим, оқ варақдай умринг оддинда, сен қандай йўл тутасан? Ўшандай бир умр пардозланиб, бўяниб юрган танишларинг бўлса, ёки ўшандай юришни ўзига лозим тутадиган аёллар билан бемалол суҳбатлашиш имконинг бўлса, ўзинг бир гаплашиб, фикрлашиб кўр-чи, нима дейишар экан? Сўнг эса шунақа қадам қўйиш ёки қўймаслик ҳақида бирор қарор қабул қилиш ўзингга ҳавола.

Бахтиёр Муҳаммадамин

Ҳозир сайтимизда 24 та меҳмон бор, сайт аъзолари эса йўқ