Сайт бўлимлари
- Никоҳ эълони ва унда кўнгилху
- Никоҳ тўйини қилиш кимнинг зи
- Эр-хотин орасидаги муштарак ҳ
Muslima.Uz
Қандай китоб ўқияпсиз, онажон?
- Подробности
- Бўлим: Бекажон
“Аммам ҳар уч кунда бизникига келар, онам супага жой қилиб, атрофига сув сепардилар. Кейин иккалалари кечки салқинда супада ўтириб туркий ёзувдаги китобларни овоз чиқариб ўқишарди. Мен бўлсам улар ўқиётган, деярли ёд бўлиб кетган мисраларни ичимда такрорлаб ётардим – Сўфи Аллоҳёрдан, Аҳмад Яссавийдан...
Бирлари ўқиёлмай қолишса, иккинчиларидан сўрар, баъзан ўқишга жуда қийналишганда аммам мени чақириб: “Шу ерини кўриб беринг, яхши болам”, дердилар. Мен эса бир оз олдин онамдан эшитган койиш сабаб араз қилиб турар, қайта-қайта чақиришганидан кейингина ўқиб берардим...”
Бу ҳикоя, бир қараганда, узоқ замонларга тегишлига ўхшайди. Аслида эса ундай эмас. Дўстимнинг ёши ҳали ўттизга етмаган. Демак, йигирма йиллар нари-берисидаги гап. Жуда олис йиллар ҳикоясидек туюлишига сабаб эса, замон эмас, ўзимиз бу каби манзаралардан узоқлашиб кетганимизда.
Деярли ҳар бир авлоднинг шунга ўхшаш ҳикоялари бўлади. Мен уларни бувиларимдан, дадам, онамдан кўп бора эшитганман. Дадам болаликларини эслаганларида, узун қиш кечалари бозиллаган сандал атрофига қалдирғочдек тизилиб ўтирган бир тўп болага бувилари қандай китоблар ўқиб берганларини гапирадилар. Онам эса ёшликларини – бобосининг “Гўрўғли”дан ўқи, болам”, деган сўзидан кейин бувисидан эшитиб ёдлаб олган достонларини бийрон тилда айтаётган қизалоқни хотирлайдилар. Булар нафақат болаликнинг ёрқин хотиралари, балки улар кўнглини маърифатга ошно қилган воқелик ҳамдир.
Эътибор берсак, бундай ҳикоялар бобо ва оталар ўрнини камситмаган ҳолда, кўпроқ буви ва оналар номи билан боғлиқ. Болалик хотиралари орасида китоб ва китобхонликнинг ўрни алоҳида бўлган авлод кўнглида эса озми-кўпми илму маърифатга ошнолик бор. Бунда эса бувилар, оналарнинг катта хизмати сингган. Бир сўз билан айтганда, маърифатли авлодни маърифатли оналар тарбиялашган.
“Ўғлимни ҳеч компьютердан ажрата олмаяпман. Уриб ҳам, сўкиб ҳам, яхши гапириб ҳам кўрдим, фойдаси бўлмаяпти. Нима қилишга бошим қотган...”
“Қизимни китоб ўқишга ўргатолмадим-ўргатолмадим. Тўртинчи синфга ўтяпти-ю, ҳалигача тўғри ўқишни билмайди. Дарс қилса, бошдан охиригача бирга ўтиришим керак...”
“Бу “сотка” деган қандайин матоҳ эканки, каттамдан кичигимгача ёпишиб қолишган. Нима қилса бўлади-я буларни?”
“Тайинлаб кетган ишларимнинг бирортасини қилмай, кун бўйи телевизор кўргани-кўрган. Биз ёш қиз пайтимиз бундай эмасдик...”
Бугун кўпчилик оналар айнан шундай шикоят қилишади. Аммо...
Ўғлини компьютердан ажрата олмаётган она, вақти келса, ҳамма ишини ташлаб компьютерда ўйин ўйнаётганига, болаларим ўтирибди ҳам демай, турли фильмларни кўраётганига кўп гувоҳ бўламиз.
Қуш уясида кўрганини қилади. Қўлига китоб олмайдиган, фарзандининг дарсини бирга қилишдан кўра, қўшни аёллар билан ғийбатлашишни афзал биладиган онанинг қизи китобга бегона бўлса, ҳайратланарли эмас.
Боласини ҳикоя, эртаклар айтиб ухлатишга эринадиган, аммо навбатдаги “гап”нинг режаси юзасидан соатлаб “сотка”бозлик қиладиган оналар фарзандларининг телефонга ёпишиб қолишгани сабабини ўзларидан ахтаришса, тўғри бўлади.
Сериал кўришни дунёдаги ҳамма ишдан зарур деб биладиган, керак бўлса, илму ибодатни ҳам қўйиб янги серияларга муштоқ бўладиган оналарнинг қизлари тинмай телевизор кўриш одатини кимдан ўрганишгани маълум...
Оналик – катта масъулият. Айниқса, бугун замон шиддат билан илгарилаётган, фан-техника ютуқлари бутун дунёни қамраб бораётган даврда бу масъулият юки яна-да оғирлашиб бораётгани сир эмас. Фарзанд эса Аллоҳнинг омонати. Оналикка беэътибор бўлиш, омонатга хиёнат қилиш билан баробар.
Азиз оналар, қулоқларингиз “Қандай сериал бошланар экан, онажон?” деган саволдан зерикмадими? Агар бу саволни “Қандай китоб ўқияпсиз, онажон?” деган сўровга алмаштиришга тезроқ ҳаракат қилмасак, кў-ў-ўп нарсани бой бериб қўямиз...
Зумрад ФОЗИЛЖОН қизи
Четдаги аёл...
- Подробности
- Бўлим: Бекажон
Бувилардан бирининг деганлари
“Бурунгилар қаноатли, оқибатли бўлишган. Энди айтсанг, у гаплар эски замонлар ҳикоясидай, янаям тўғриси, эртакдай туюлади. Аммо ҳаммаси бўлган ишлар. Мана, масалан, оиласида эр киши бўлмаган аёллар бўшаган челагини дарвоза олдига чиқариб қўйган. Буни кўрган эркак зоти борки, хонадоннинг эҳтиёжини англаб, челакни сувга тўлдириб, жойига қайтариб қўйиб кетган. Ҳозиргилар “Ростанми?” дейишади ҳайратланиб. Ўша пайтда эса одамлар буни ҳар кунги вазифаларидек бажаришган. “Эркак ҳайбатли бўлса, аёл иффатли бўлади”, деган эди бобом бир суҳбатда. Ҳақ гап экан. Аёлини четга жўнатиб қўйиб, ундан келган пулга уй солаётган, рўзғор камларини бутлаб ўтирган эрларни кўрсам, шуни ўйлайман. Неварам айтиб қолди, бир таниши болаларини қайнонасига ташлаб, хотини билан хорижга ишлагани кетган экан. Анчагина йиғинишгач, эр қайтиш ҳаракатига тушибди. Хотини “энди ўрнашганимизда, кетиб қолганимиз яхшимас-да”, дебди. Шунда эрнинг гапини эшитиб, ҳайрон қолдим: “Ростанам ўзимизнинг жойдек бўпқолди, таниш-билишларам бор. Мен кетаман, хоҳласанг, бирпас ишлаб, кейин боравер. Ҳарна рўзғорга қўр бўлади...” Олти ойча бўлибди, эри хотинининг топганини рўзғорга қўр қилиб ўтирибди экан. Аёлнинг иффати қайда қолди-ю, эркакнинг ҳайбати қайга йўқолди? Бобом раҳматлининг яна бир гаплари бўларди: “Қаноати бўлмаган одамнинг ҳаловати бўлмайди”. Балки ҳозиргилар учун эски гапдир, аслида, ҳеч эскирмайдиган гап шу...”
Аёллардан бирининг деганлари
“Кечаги кун маҳаллада катта йиғилиш бўлди. Аёлларнинг хорижга бориб ишлаши, одам савдосига қарши кураш ҳақида гапиришди. Алданганлар, сотилиб, кейин бир амаллаб қайтиб келганлар ҳам кўп экан-да! Лекин, фикримча, ўша алданганлар ҳам у даражада содда бўлмаса керак, чунки ҳозир ҳамма анча қув бўлиб кетган. Йиғилишда ҳам айтишди, кўпчилик кўра-била туриб кетаркан. Бўлмаса, телевизорда, матбуотда неча марта огоҳлантириляпти. Хаёлим эримга кетди, шунча кетманг десам ҳам, синглимнинг тўйига пул йиғмасак бўлмайди, деди. Бир нарса десанг, қайнсингиллар: “Укамнинг бизга қилганларидан дарров ғашланяпсизми?” деб жанжал қилишади. Индамадим, кетди. Бўлмаса, рўзғоримиз жуда тўкин бўлмаса ҳам, тирикчилик ўтиб турувди. Мен-ку, қаноат қилавераман-а, қайнсингиллар қўйишмади-да. Кетганига бир ой бўлгани йўғ-у, кўчада болаларини етаклаб кетаётган оталарни кўрсам, юрагим эзилади. Болалар дадасини соғинишади, турмушда ҳар хил кун бор, эримнинг далдаларига эҳтиёж сезаман. Шом бўлгани сари болалар ҳам, ўзим ҳам дарвозага қарайверамиз. Шу керакмиди, дейман ўзимга-ўзим. Очин-тўқин яшасак ҳам майли, бирга, оила бўлиб яшаш муҳиммасми? Мана, бир танишимиз четга кетувди, ишлади, пешма-пеш пул юборди, данғиллама уйлар солишди, кейин эса... ўлигини олиб келишди. Ёшгина хотини иккита бола билан қолди. Энди у уй, у иморатлар кўнглига сиғадими? Шунақа десам, қайнсингилларим юмма талашди, ниятимни яхши қилай экан, уни ўрнига дуо қилай экан. Дуо қилмасмидим, уларнинг акаси бўлса, менинг эрим, болаларимнинг отаси-ку! Ёмон ният қилмадим, бор гапни айтдим, холос.
Хотинлар шу-да, гапни йиғилишдан бошловдим, ўзимнинг дардимга чалғиб кетибман. Сўзга чиққанлар аёлларга анча насиҳат қилишди. Ўз ихтиёрларинг билан алданманглар, хорижда ҳам боришингиз билан катта пулни қўлингизга тутқазиб қўйишмайди, ҳаракат қилсангиз, шу ерда ҳам топиш мумкин, дейишди. Ёнимдаги бир аёл тўнғиллади: “Э, бу ерда ҳаммага ақл ўргатишади, тирикчиликнинг нималигини билармикан шулар? Четга кетаётган аёллар ҳам ҳавасга кетмаётгандир, ҳеч тўлмайдиган рўзғор, ейман-ичаман деган болалар, уй солиш, тўй қилиш...” Ёнимизда ўтирган онахон эса мийиғида кулиб, менга қаради: “Қаноатсизлик, орти кўринмайдиган орзу-ҳаваслар бизни шу куйга солди. Бежиз айтишмаган: “Аёлнинг топгани юзга етсаям, тузга етмайди”. Эркакнинг топганида барака бор. Эрининг, оиласи эркакларининг риоясини қилган аёл аёллигида туради, сабр қилади. Ҳозирги хотинларнинг нолишлари қулоқни ёради. Мундоқ қарасанг, ҳеч бўлмаганда ҳаммасининг қулоғида битта тилла сирғаси, қўлида битта олтин узуги бор. Ҳатто очарчилик пайтидаям одамлар бунчалик шикоят қилмаган. Бир нарса десанг, орзу-ҳавасдан, яхши яшашдан, бахтдан гапиришади. Тушунмайман, яхши яшаш, бахт деганда нимани тушунар экан булар?”
Онахон ҳақ, майли, эркаклар-ку, рўзғор тебратишлари керак, лекин аёллар-чи? Яқинда ёнимиздаги гўзаллик салонида ишлайдиган аёл четга кетаман, деб қолди. Ҳайрон бўлдим, чунки ҳар куни қўлига кам деганда 30-35 минг тушишини ўзи айтувди. Кийиниши, пул сарфлаши ҳам яхшигина. Шуларни айтсам: “Мана шу ҳаётга овуниб юравермайман-ку, одам атрофга қараб, яхши яшагиси келади-да”, деди.
Вақти келса, битта картошка, битта сабзи, озгина гуруч ёки макарондан овқат қиламан. Шуни ўйлаб туриб, онахоннинг саволига хаёлан жавоб бердим: бир аёлнинг бахти оиласида. Яхши яшаш эса... Бош суқадиган бошпананг, ҳалолу пок топилган обиёвғон ва дастурхон устида кулишиб, яйраб ўтирган оила аъзоларинг. Асосийси ҳаётдан нолимайдиган тил, борига шукр қиладиган ҳузурли қалб... Моддиятми? У жудаям етишиб бўлмайдиган нарса эмас, Худойим бераман деса, Ўзига осон”.
Синглимнинг деганлари
“Биз билан бирга ишлайдиган турмушидан ажралган опа бор эди. Чет элга ишлагани кетди. Бир неча кун ўтар-ўтмас, ишхонага кириб келаётганини кўриб, ҳайрон бўлдик. Билсак, кетганини эшитган тоғасининг ори келиб, борибди-да, олдига солиб қайтариб олиб келибди. Бир оғиз сўз айтибди: “Худога шукр, биз тирикмиз, ўлганимиз йўқ. Ўлган тақдиримизда ҳам бир гапимни қулоғингга қуйиб ол: аёл – номус дегани, хонадони эркакларининг ори дегани. Шундай бўлгач, бизнинг номусимиз, оримиз билан ўйнашма!”
Менинг деганларим
Эшитганларимни борича келтирдим, улардан ошириб бир нарса деёлмасам керак. Хулоса чиқариш ўзимизга ҳавола...
Зумрад ФОЗИЛЖОН қизи
Аёл, номинг улуғу, аммо...
- Подробности
- Бўлим: Бекажон
Газета варақлайман... радио тинглайман...
Газета варақлайман, аёл ҳақидаги сатрларга кўзим тушади:
«Аёл дунёси гўё буюк истеъдод билан яратилган китоб, варақлаган саринг қизиғи чиқаверади. Аёл — қанот, аёл — рағбат, аёл — тоза ҳаво, аёл — баҳор, аёл — тўкин куздир! Аёллик бу тахт!»
Қўшни ҳовлидан бақириқ-чақириқ овозлари эшитилади:
- Ҳа, жувонмарг бўлгур, уйимни куйдирасиз-ку бунақада. Келин дегани ҳам шунақа бўладими? Бунақада ўғлимнинг топганини кўкка совурасиз-ку.
- ...Ойи, ойижон, нима қилдим?
- Вой, ўлиб қўяқолай, бу кунларни кўргандан кўра, шакар нам тортиб қолибди-ку. Вой, дод-ей, кўзингиз қаерда эди? Қарасангиз бўлмайдими? Нақд 5 кило шакар-а....
Қарғишлару, йиғи овози авжига чиқади. Бу овозларга тўрт гўдакнинг йиғиси ҳам қўшилади. Келин кечирим сўраш билан, қайнона эса қарғаш билан банд.
- Ўчирсин манавиларингиз овозини, ўғлимнинг пешонаси шўр бўлмаса шунақа хотин учрармиди?
Йиғи овозлари бироздан сўнг тинади. Фақат азза-базза қайнонанинг қарғишлари эшитилиб қолади.
Газета варақлашда давом этаман:
«Заминдан қувват кетса, зироатлари заволга учрайди, деяпмиз. Яна муқаддас китобларимизда аёл «заифа»дир деб уқтиришлари бор. Бу нотавон, ночор, унга раҳм-шафқат керак дегани эмас. Балки аёл ҳаётида инқилоб ясаши мумкин бўлган улкан куч, унинг эҳтиётини қил, дея огоҳ этилмоқда. Бир аёл камида бир авлоднинг сифатини белгилайди. Бир боши билан ўн бошнинг ғамини ейди». )
- Ҳой, нима бало, ухлаб қолдингизми? – эшитилади девор ортидан.
- Ё тўмтайиб хафа бўлиб уйингизга кириб кетдингизми? Ишлар қолиб кун пешин бўлди-ку, келин деган чиқиб бундоқ овқат-повқат ҳозирламайдими?!
Келин «ҳа» деганда чиқавермади, шекилли, эшикнинг қаттиқ очилиб ёпилгани эшитилади.
- Вой, дод! Саломат нима қилиб қўйдингиз? Вой менгина ўлай, энди нима қиламан. Ҳой, ким бор, доктир чақиринглар. Саломат бир талай дори ичиб қўйибди...
Дарров тез ёрдам чақиришади. Тезда етиб келган докторлар келинни машинага солиб, касалхона томон шошадилар. қайнонанинг эса: «Бу тўрт норасидани энди мен нима қиламан? Эй Парвардигорим, шу болаларга раҳминг келсин, тузалиб кетсин, ишқилиб, ўлиб қолмасин. Уволига қолиб кетаман-а», деган овозлари эшитилади.
Мен эса ҳайрон бўламан. Ширин сўз ила тушунтирса бўладиган масалани жанжалга айлантириш шартмиди?!
Бир ҳафтадан сўнг тонг саҳарда қўшни ҳовлида сув сепилади, супур-сидир бошланади. Тонг ёриша бошлаганда қайнонанинг:
- Ҳой, келин ҳалиям чой қайнамадими? – деган овози эшитилади.
* * *
Автобус. Одам кўп, радиодан «Сен барибир муқаддассан, муқаддас аёл!», хонанда хиргойиси қулоққа чалинади. Кўчани кузатаман. Бозор, йўл четида бир тўда аёллар. Келиб тўхтаган машинанинг ёнига югуришади. Ажаб! аввал бу касбни эркаклар қилишарди, энди аёллар... бу аёллар тўдасида ёш қизлар ҳам, катта ёшли аёллар ҳам бор. Баъзиси базмга кетишга ҳозирлангандек, ясан-тусан қилиб олган, баъзиси эса қишлоқ аёлларига хос соддалик билан турибди.
- Вой, бирам кўпайиб кетди булар,- дейди кимдир.
- Ҳа, айтманг, аслида нима иш қилишини ҳамма билади.
- Иш баҳона...
Қандай «айри» бир иш эканки, сўзловчининг овозида жирканиш оҳанги бор? Бекатда тушаман, орқага юриб, ўша аёллар жамоасига яқинлашаман.
- Ҳа, синглим қандай ишчи қидираяпсиз?
Ёнимга бир қанча аёллар тизилиб туришади.
- Менга ишчи керак эмас, фақат бу ерда нимага тўпланиб турганла-рингга қизиқдим, холос.
- Вой нимага тўпланардик, қишлоқда иш йўқ, пул йўқ. Шунинг учун уй-жойимизни ташлаб шу ерда юрибмиз, - дарров ўзини оқлашга тушади бири.
- Бир сўм-икки сўм топамизми, деб юрибмиз. Сизга эса яхши, шаҳарда турасиз, бу ерда «любой» ишдан пул қилса бўлади, - дея сўзга аралашади иккинчи аёл.
Ҳайрон бўламан, шунча пулга бой шаҳарда юрган эканману, шуни билмаган эканман-а... Худди ҳамма пулларни ўзимга олиб, уларни пулсиз қолдиргандек қарашади менга. Ўзимни бироз айбдордек ҳис қиламан, бунга аёлларга нисбатан ачиниш ҳам қўшилади.
- Фарзандларингиз борми? – сўроққа тутаман тўпланганлар ичидаги бир аёлни.
- Ҳа, тўрт фарзандим бор.
- Ҳозир улар қаерда?
- Қишлоқда.
- Ким қарайди уларга?
- Ўзларини ташлаб келганман. қариндош-уруғлар кўз-қулоқ бўлиб туришади.
- Эрингиз йўқми?
- Бор, лекин узоқ ўлкага ишлагани кетган.
- Бу ерда айрича бир иш қилишади деб эшитгандим, тўғрими шу?
- Ҳа, баъзи аёллар шунақа ёмон ишлар ҳам қилишади. Аммо мен эмас, - лекин аёл бу сўзларни айтар экан кўзларини яширади.
Яна бир иккитаси билан сўзлашаман-да, улар олдидан узоқлашаман. Бекатга ўтганимда мени кузатиб турган бир онахон ёнимга келади, бироз суҳбатлашамиз.
- Эҳ, болам, пул йўқ бўлса нима қилай деб ўзига баҳона қилади, холос. Мана уруш замонларида ўша пайт ҳам тузук-қуруқ пул йўқ эди. Одамлар бир коса ун учун ишлашарди. Ҳалигидай «бир магизни қирқ бўлиб еган»миз. Лекин ҳеч бир аёл мана шундай қилиб кўчага чиқиб пул топаман, деган эмас. Бир эркакка қўл бериб сўрашсанг уят бўларди, буларнинг туришини қара. Яна уялмасдан етти ёт бегона киши билан машинага ўтиради-да, бемалол кетаверади.
Ризқни берган Аллоҳ, тўкин-сочин ер бўлса, помидор эк, буғдой эк, очингдан ўлмайсан. Сув бўлса бор, ер бўлса бор. Мол, қўй боқ, гўшт бўлади. Болаларингга тарбия бер. Аслида ҳамма гап мана шу аёлларнинг дангасалигида! Бу ерга келсаю, бировдан тезгина бир-икки минг сўм топсаю, кейин таралла бедод қилиб юрса. Топганини гаштагу, тўйда сочиб мақтанса. Эҳ, замон ўзгарди, аёлларда сабр-қаноат деган нарсалар камайиб кетди. Шунинг учун ҳам барака кўтарилган, болам.
Онахон сўзларини тугатиб, келган автобусга чиқиб кетдилар. Мен эса бу «айри»ча ишчиларга узоқ тикилиб турдим. Энди уларга ачиниш билан эмас, ижирғаниш билан боқардим. Ҳақиқатан ҳам ёнига келган эркаклар билан худди «бирга ош еган ошна»сидек гаплашишарди. Ҳа, аёл, иймондан узоқлашибсан, деб ўйлаб қўяман. Автобусга чиқар эканман, радиода яна «Сен барибир муқаддассан, муқаддас аёл!» куйи таралади. Ҳайрон бўламан. Хаёлимда шу сўзлар чарх уради: «Эҳ, Аёл! Маънавиятдан узоқлашган, ўз қадрини кундан кун йўқотиб бораётган Аёл, номинг улуғу, аммо...»
Мадина
Келиннинг сепи ва уй анжомлари
- Подробности
- Бўлим: Бекажон
Барча фақиҳлар келин тушадиган уйни жиҳозлаш ва келиннинг сепи куёвнинг зиммасида эканлигига иттифоқ қилганлар. Эр келин тушадиган уйни икковлари яшашлари учун мувофиқ ва лойиқ равишда жиҳозлаши шарт.
Онангни отангга бепардоз кўрсатма!
- Подробности
- Бўлим: Бекажон
Халқимизга яхши таниш бўлган «Келинлар қўзғолони» фильмида бир ажойиб саҳна бор. Унда кенжа келин ҳовлига ясаниб пардоз қилиб чиқади. Буни кўрган қайнонасига бу ҳозирги замон психологларининг тавсияси эканини, хотин эрини чиройли кўринишда кутиб олса, оила мустаҳкам бўлишини айтади.
Бўлимчалар
Кўп манзур бўлган мақолалар
- Оилали фоҳишалар
- Эр-хотин ўртасида муҳаббатни кучайтириш учун 10 та восита
- Хар дарднинг шифоси бор
- Жинсий қарамлик (шаҳватпарастлик)
- Зинонинг “замонавий” тури
- Эр ўз аёлидан зерикканлигининг аломатлари
- Рамазонда хотини билан қўшилишлик
- «Мен ичмайман» дейсизми?
- «Сен буюк ялқов бўлиб етишасан!»
- Mаданий ҳордиқдаги маданиятсизлик
Ҳозир сайтимизда 42 та меҳмон бор, сайт аъзолари эса йўқ