Muslima.Uz

Бахтингни авайла, дугонажон...

Подробности

Бўлим: Бекажон

... “Қизим, бахт ҳеч кимга мукофотдек тутқазилмайди. Унга ўзинг эришасан. Қачонки, сабр-қаноат ва шукрни унутмасанг...” Бувим раҳматли айтган бу гаплар ҳаётим ҳикматига айланган.
Одатда, биз кексаларнинг гап-сўзларини эшитамизу, ҳар доим ҳам маъносига аҳмият беравермаймиз. Ҳаёт уммонида сузганинг, умр майдонида курашганинг сари доно элнинг ҳар жумласи ўрни билан айтилганига иқрор бўласан  киши. 
Бугун ишга келаётганимда сен қўнғироқ қилиб қолдинг.
-    Яхшимисан, дугонажон? Ишларинг жойидами? Жуда ҳам зерикиб кетдим. Қайнонамнинг  кўнглига қарайми, эримнинг инжиқлигини кўтарайми. Бир томонда болалар. Эҳ, жонимга тегиб кетди ҳаммаси...
 Сенинг доимий ёзғиришларингга, нолишларингга кўникиб қолганман. Сени ўзгартиришга, ҳаётда бундоқ оптимистроқ бўлишга ўргатишга ҳар қанча уринмай барибир ҳеч фойдаси бўлмаяпти...
-    Ношукрлик қилмаяпсанми? Сенга неча марта айтганман-а, фарзандлари бўла туриб зерикдим, дегани аёл нафратга лойиқ. Нега зерикасан-а? Шукр қилмайсанми, бошингда эринг, қучоғингда фарзандларинг бор.  “Жонимга тегди” деган иддао яхшиликка эмас...
 Сенга узоқ гапирдим. Ҳамма гапларимни айтиш учун тушадиган бекатимдан  анча олдинроққа тушволиб, гаплашиб келдим. Ҳаётнинг гўзаллигини, дунёнинг омонатлиги, неъматларнинг қадри... Куюнганим сари энсанг  қотаверди:
-    Нега тушунмайсан, ахир, ҳаётим бир хил. Ранги йўқ, мазмуни йўқ... Эр дегани бундоқ романтик бўлса, байрамларда эрим билан ёлғиз айлангани борсак, чиройли гуллар совға қилса, ўзи  бежирим кийимлар олиб келса... Концертгами, театр томошасига чипта олиб келса “онам билан борасан” деб қайнонамга қўшиб юборади. Бундоқ гул кўтариб келишни билмайди. Байрам ё туғилган кунлар бўлса, қўлимга пул бериб, “ўзингга ёққан нарсани оларсан” дейди. Шу ҳам ҳаётми?!..
“Шуям ҳаётми?!”...
Ҳаммасини мураккаблаштирадиган, ҳаётимизни чигаллаштирадиган иддао. Айтгин, сен қандай ҳаётни орзу қилгандинг? Ҳашаматли уй-жойинг, савлатли, топармон-тутармон, меҳнаткаш эринг, ширингина фарзандларинг, дуогўй ота-онанг, сен ва фарзандларингнинг хизматига шай турган қайнона-қайнотанг...
Дугонажон, ҳар икки-уч ойда нималарнидир баҳона қилиб жанжал кўтарасану, лаш-лушингни йиғиштириб онангникига жўнайсан. Аслида ўзинг ҳам яхши биласан, уч бола билан ота уйингга сиғмайсан. Кафтдеккина ҳовлида икки келинойинг, болалари билан яшашяпти. Тўхта, дугонажон, келинойиларингнинг ҳаётига разм солганмисан? Ҳеч қачон уларнинг тилидан ношукрлик, нолиш, ёзғириш учганми? Бир солиштир-чи, сенинг турмушинг билан уларнинг турмуши орасида қанча тафовут бор экан? Катта аканг беш йилдан бери хорижда ишлайди. “Уйланиб олган, болаларига, келинойимга онда-сонда пул жўнатишини айтмаганда, деярли рўзғор келинойимнинг бошида” дейсан. Шу келинойинг бирор марта тиш ёриб, бировга дардини дастурхон қилганми? Ҳаётидан нолиб, ёзғириб юрганини ҳеч кўрганмисан? У бундай қилмайди. Чунки, билади, ношукрлик аҳволни баттар абгор қилади. Қўлингдаги бор нарсанинг ҳам баракасини кеткизади. Келинойинг шукр қилади. Тан-жони соғ, қўлида дипломи бор, ишлаяпти, куч-қуввати бор. Фарзандлари соғ-саломат. Биласанми, дугонажон, бу дунёда  инсон учун энг муҳим нарса- соғлиқ! Соғлиқ бўлмаса ҳеч нарса татимайди. Ким бахтли, соғлом киши бахтли. Кимнинг кўнгли хотиржам, ўзи ва яқинлари, фарзандлари  соғлом кишининг кўнгли хотиржам.  Ким бой, ўзи ва яқинлари соғлом, ҳар куни дори-дармон учун дорихоналарда сарсон юрмайдиган киши бой. Сен мана шу неъматлар қадрини унутиб қўймаяпсанмикан? Майли, сен айтганингча бўлсин, турмушингда ўзинг айтмоқчи, романтика бўлмасин, эринг сени хиёбонларга айлантиргани олиб чиқмасин, томошаларга қайнонангга қўшиб жўнатсин. Хўш, буни нимасини ёмонликка йўйиш керак? Эринг романтикани билмаса бу унинг айби эмас, аксинча, ютуғи. Қолаверса, сенинг ҳам бахтинг, суюнавер. Шундай “романтик”ларни биламан, хотини – болалари уйда тишини сўриб ўтиради, романтик жаноб эса бегоналарга пул сарфлаб, қиммат қаҳвахоналарда базмлар уюштириб юради. Нима эмиш, у киши  “яшашни билар”мишлар. “Яшаш” дегани шу эканми? Сени қадрлайдиган, яхши кўрадиган инсонлар қолиб, пулингга, таомингга шайдоларнинг кўнглинии олишми? Шуми сен айтаётган романтика, дугонажон? Турмушда романтиканинг ҳожати йўқ, сен буни мендан ҳам яхшироқ билишинг  керак.  Турмушда, рўзғорчиликда камини яшириб, кўпини ошириб яшайди аёл. Айниқса, бизнинг ўзбекчилигимизда оилавий ҳаёт романтикаю, “ўлдим-куйдим”лардан узоқ бўлади. Сен буни жуда ҳам яхши биласан.
Маҳалламизда бир онахон яшайдилар. Турмуш ўртоқлари оламдан эрта ўтиб, онахон олти болани беваликда бир ўзлари камолга етказдилар. Тақдирнинг қалтис ишларини қара-ки, маҳалладош аёлнинг тўнғич ўғли мактабни тугатиш арафасида, руҳий касалликка чалиниб қолди. Кимдир “ножоиз жойлардан ўтган экан, кўзига алланималар кўринибди” деди, биров “уруғида жинни бор эди, насл сурди” деди, бошқа бир одам “жуда билимдон бўлгани учун кўз тегди” деди, хуллас Худонинг тақдири экан, шу дардга йўлиқди. Битта қизи бор,  уям туғма ногирон. Узатилмади. Иккинчи ўғлини уйлантирди аёл. Кейин учинчисини. Кутилмаганда иккинчи ўғил ҳам хасталаниб қолди ва вафот этди. Маҳалладош аёлга тақдирнинг синовлари шу билан тугамади. Бир ўғлининг хотини фарзандини дунёга келтира туриб, вафот этди. Кенжа ўғли ўн йил деганда фарзандли бўлди... Унинг аянчли қисматини нега сенга гапиряпман? Негаки, шу онахон бошидан шунча оғир кунларни ўтказиб, бирор марта ғамгин юргани, кўз ёшини одамларга кўрсатгани, нолиб-ношукрчилик қилиб юрганини ҳеч ким кўрмаган! Энди ўзинг ўйла, нолиб юришинг нечоғли ярашиқли экан?..
“Эртага байрам, яна нима каромат кўрсатаркин? Қўлимга пул тутқазиб, бирор нима оларсан, деса керак” деяпсан. Хўш, шундай қилса нимаси ёмон экан? Шукр қилмайсанми, бошқаларнинг эрига ўхшаб зиқналик қилмаса, рўзғорга сарфлаган бир сўмини, юз марта миннат қилмаса, “сен уйда ўтирибсан, мен ишлаб оила боқяпман” демаса, “шу болаларимни эпласанг, ота-онамнинг кўнглига қарасанг бўлгани” деб ҳатто бир қадам жойга ҳам пиёда чиқармаса... Дугонажон, бахтга ношукрлик қилиш яхшиликка эмас. Айт, сен муаммо қилаётган, сен фожиага айлантиришга уринаётган кам-кўстлар бошқа аёлларнинг ҳаётидаги кемтикликлар олдида ғубор гардидек куюнишга арзирмикан?..
Ҳаётга теранроқ қара, дугонажон. Оилавий ҳаёт ҳар куни минг битта тўсиқни енгиб ўтишни тақозо қилади. Турмушда “фақат мен!”, “ўзимники тўғри” деганлар муҳаққақ хатоликка йўл қўядилар.   Бахтли ҳаётнинг асл мазмуни – ўзини бағшловдир. Турмушда ўзини ўйлаган, “ўзим” деган кимса  жуфтига ҳеч нарса ҳадя этолмайди, фақат ўзига олишни, жуфтидан кутишни ўйлайди. Шу тариқа ундайлар никоҳнинг гўзал хусусиятларига путур етказадилар ва бу билан ҳам ўзларига, ҳам яқинларига қийинчилик пайдо қиладилар. 
Айтмоқчи бўлганим, бахт ёнгингангда, дугонажон. Бахтингни борида қадрла ва уни яна-да мустаҳкамла. Турмушингни обод қилиш масъулияти эрингдан кўра сенга кўпроқ боғлиқ. Унутма, сен турмуш ўртоғингга, жуфтинг эса сенга керак. Умид қиламанки, сен нима демоқчилигимни тушуниб етдинг. Бахтингга кўз тегмасин, дугонажон!..

Умида АЗИЗ

Беваннинг кўрган куни

Подробности

Бўлим: Бекажон

Ҳаёт – мураккаб. У инсонни ҳар сонияда синайди, ўзининг кутилмаган туҳфалари билан имтиҳон қилади. Кидир ҳаёт зарбасини енгишга ўзида куч топа олади. Кимдир эса биргина айрилиқ азобидан умрбод ўзига келолмайди. Ҳаммамиз ҳам ўз чекимизга тушганига кўниб-кўнмасдан яшайверамиз. Бу сафар сизлар билан бизнинг орамизда юрган, юрганда ҳам жимгина кун кечираётган бева аёллар ҳаётига разм солишни лозим топдик. Аслида-ку ҳеч ким ёлғиз қолишни истамайди. Бироқ, тақдир аллақачонлар ёзилган ва ҳеч ким унинг ёзуғидан қочиб қутилолмайди.
Турмуш ўртоғим қирққа кирмасдан оламдан ўтди, - деб ҳикоя қилади Ҳакима исмли аёл. Хўжайиним тўсатдан юрак хуружига учраб бир зумда жон берган. Бу йўқотишдан бутунлай довдираб қолдим. Энг катта фарзандим ўн, қолган иккитаси ундан ҳам кичкина эди. Қайнота-қайнонамдан алоҳида уйда яшардик. Қайнонам ўзингиз ёлғиз қийналасиз, биз билан яшанг деб ўзлари яшайдиган уйга кўчириб келди. Турмуш ўртоғим билан бирга яшаган, бизга йиллар мобайнида қадрдон бўлиб турган уйга қайнукам оиласи билан кўчиб ўтди. Бу ишдан норози бўлсамда, индамадим. Янги кўчиб ўтган уйимизда қайнонам, яна бир қайнукам оиласи ва биз бирга яшаймиз. Қайнонам эримнинг машинасини ҳам укасининг номига ўтказиб берди. Оилада менниг овозим ҳеч қандай кучга эга эмас. Болаларим ҳам худди бировнинг боласидек ўгай муҳитда улғайяпти. Мен ишга кетганимда фарзандларим музлатгичдн бирор нарса олиб ейишса, овсинимнинг жаҳли чиқади. Аслида рўзғорнинг асосий қисмини ўзим таъминлайман. Бу ерда яшаганим билан на қайнонам, на бошқалар бизга ёрдам беришни исташмайди. Болаларимдан беркитсамда ич-ичимдан эзиламан. Қани энди турмуш ўртоғим ҳаёт бўлганида, биз бу ерда бегоналардек яшамас эдик деб кўп ўйлайман. Уйдагиларнинг тинчгина яшашимизга халал берганлари етмагандек, боларимни турткилашлари ҳам ортиқча. Бир куни қизимнинг дафтаридан бир варақ топиб олдим. У ўзича нималарни ўйлаган билмадиму, бу хат мени бўғзимга тош  қадаб қўйди. “Адажон, ойим сиқилсалар ҳам бизга билдирмайдилар. Қани энди сиз ёнимизда бўлсангизу, олдинги уйимизда аввалгидек яшасак деб хаёл сураман. Ойим нималарни ўйлайсана деб урушадилар. Бу йил мактабни тугатаман. Кейинги йил ўқишга олиб кираман деб ойим пул йиғяптилар. Ўқимасам ҳам майлиди, фақат сиз ёнимизда бўлсангиз эди”.
Мен бола деб юрган қизим деярли ҳар куни отасига хат ёзаркан-да. Бувиси бўлса уни кам иш қилади, дангаса деб кўп танбеҳ беради. Мени ҳаётда ушлаб турган нарса мана шу уч фарзандим. Уларнинг камоли учун ҳар қандай қийинчиликка чидаяпман. Менга энг алам қиладигани, баъзан турмуш ўртоғимнинг яқин дўсталари келиб ҳолимиздан хабар олиб туради. Қийналиб қолмаяпсизларми деб уч-тўрт сўм ёрдам беради. Ўзимизникилар эса... Бирор янги кийим кийсам, вой қаердан пул олдингиз деб ранлари кўкариб кетади. Ёрдам бермаса ҳам майлига, мени мавзу қилиб гапирадиган қариндош аёллардан ҳам безиллаб қолганман. Эри йўғу, доим чиройли юради-а, яна ҳеч кимдан қарз сўрамайди, шунча пулни қаердан олди, - дебди биттаси. Улар билмайдики, менинг кўринишим ичимдаги дардки, аламни кетказиш учун чиройли бўлиб юришим, одамлар олдида асл аҳволимни сездирмаслик, билдирмаслик учун бир ниқоб. Баъзида ишхонада ёки маҳалладаги аёлларнинг ноўрин гап-сўзларидан безиб кетганимда ҳофизнинг “Еганин ош деманг ёлғиз аёлнинг” қўшиғини беихтиёр айтиб юбораман. Ҳеч ким ўйламайдики, бу бечора беванинг куни қандай ўтяпти, тирикчиликдан ками борми, болалари қандай? Йўқ, одамларга фақат саргусашт керак. Мен эса ўзимдан нима ўтганини ўзим биламан. Баъзан туни билан болаларимнинг эртаси учун етарли маблағ қандай топаман, деб ўйлаб сиқиламан. Шукрки, Яратганнинг меҳрибончилиги маошим яхши, қўшимча иш билан ҳам шуғулланаман. Болаларимнниг ризқини Яратганнинг ўзи етказиб турибди”.
Бева аёллар тақдири, уларнинг фарзандлари билан ҳеч қизиқиб кўрганмисиз? Ахир, сиз ҳам уларга кунда тўқнаш келасиз. Ишхонада ҳамма кулганда ҳам кулмайдиган, эркак ҳамкасблар билан саломлашишгада қўрқадиган ҳам ОТА ҳам ОНА бўлиб юрган ҳамкасбингизга бирор марта чин кўнгилдан ёрдам берганмисиз? Ёрдам бермагандирсизу, бирон марта бўлсин у ҳақидаги суҳбатга, йўғ-эй ғийбатга қўшилгандирсиз-а.
“Бева хотинларга ва мискин-бечораларга ёрдам  берувчи киши гўё Тангри йўлида жиҳоз қилувчи ёки кечалари ибодат қилувчи, кундузлари рўза тутувчилар билан баробардир” деган ҳадис бор экан. Биз ана шундай юксак эътирофга лойиқмизми ёки. Жавобини эса ўзимиздан излаб кўрайлик. Зора ижобий жавоб тополсак...

Зуҳра РЎЗИЕВА

Аёл ким?

Подробности

Бўлим: Бекажон

Аёл ким? Бироз жумбоқли савол-а? Аёлнинг ўзи ҳам тушунмас сирли олами, нозик қалби бизни ҳайратда қолдиради. Аёл бир зумда қушдек чақнаса, бирпасда англаб бўлмайдиган тушкунлик қуршовида қолади. Биз сиз ҳам билган, кузатган ҳаётий воқеалар асосида аёлнинг мардлигию, матонати баъзан эса эркакларнида қойил қолдирадиган шижоати ҳақида ҳикоя қилмоқчимиз.

Дилдора тақдирга ишонарди. У ҳамма нарса илгаридан белгилаб, инсоннинг тақдири пешонасига битилганидек бўлади деб ўйларди. Унинг шу қараши турмушга чиқиш вақтида ҳам билинди. Ота-онаси яхши бола экан, иши тайин, ичмайди, чекмайди деганида демак мана шу йигит менинг қисматим экан деб тўйга осонгина розилик берди. Куёв ҳақиқатан ҳам оғир-вазмин, уйим-жойим дейдиган чиқди. Икки ёш бир-бирига ўрганишди, севиб турмуш қуришмаган бўлсада, рисоладагидек рўзғор тебратишарди. Орадан икки-уч йил вақт ўтди. Оилада туғилган икки ўғил ўзлари билан янгича файз, қувонч олиб келишди. Фақат нимагадир Дилдора эрининг ишда ушланиб қолдим, энди сафарга тез-тез чиқарканман каби гапларидан шубҳалана бошлади. Аёлнинг кўнгли сезгир бўлади. У эридаги ўзгаришни дарров пайқади. Бироқ, табиатан вазмин яралган аёл эрини тергов қилишни, унга қаттиқроқ гапиришни ўзига эп кўрмади. Эркак жаҳли чиқса бақириб хумордан чиқиши мумкин. Аёллар эса одатда бундай вақтда кўз ёши ўкиб хумордан чиқадилар. Дилдора ҳам бор аламини йиғидан олди. Одатдаги кунларнинг бирида, эри шошиб ишга кетди-ю, қўл телефонини уйда унутиб қолдирди. Дилдора аёлларга хос қизиқувчанлик билан эрининг телефонини титкилашга тушди. У эрига келган хабарларни бир-иккитасини ўқиб тугунмаган ҳам эдики, телефондан янги хабар келгани ҳақида овоз эшитилди. Дилдора энг янги хабар нима ҳақида экан деб уни очишга киришди.
“Достон, яхшимисиз, Фариданинг памперси тугади, унга упа, крем, болалар совуни олишни ҳам унутманг”.
Аёл бир зум каловланиб қолди. Балки биров рақам теришда адашгандир деб ўйлади-ю, хабардаги эринниг исми ёзилгани бу ўйини йўққа чиқарди. Қизиқ, эримнинг қизи борлиги учун қизингиз бўлса яхши бўларди десам, шу икки ўғил ҳам етади деркан-да. Қизалоқнинг онаси албатта, мендан ёш бўлса керак. Менга памперсга пул бермасдилар, унга ўзлари олиб бориб берарканлар-да. Аёл турл ўй-хаёллар қуршовида боши оғриб кетди. У энди нима қилишни ўйларди. Эримни боплаб шарманда қиламан, жанжал кўтараман деган ўй унга қанчалик тез келган бўлса, ундан ҳам тезроқ тарк этди. Эрим нозикроқ жойда ишлайди, бу сир ошкор бўлгудек бўлса уни ишдан бўшатишлари аниқ. Эри ишдан келганида аёл овқат тайёрлади-ю, эрини кузатди. Хиёнатнинг ўткир тиғи томоғида турган бўлсада, у ўзини босишга, эри билан бемалол уруш-жанжалсиз гаплашишга куч топа олди. Достон у ўйлаганидек ўзини оқламади, хиёнатини очиқдан очиқ тан олди.
-Қизимнинг онаси уни туғаётган вақтда оламдан ўтгач, уни бувиси боқишга мажбур бўлди. Ҳақиқатни билдинг, қандай қарорга келиш ўзингга ҳавола, - деди эри.
Аёл сабри матонати чексиз, феъли тушуниксиз аёл қалбида нима кечаётган экан? У бир зумда хиёнатдан жабр кўрагн кўнгли вайрон рафиқадан меҳрибон ОНАга айланди. Унинг кўз олдида онасиз қолган, жажжигина гўдак гавдаланди-ю, беихтиёр йиғлаб юборди. Унинг нима учун йиғлаётганини англаш қийин эди. Ўзининг арзон қадригами, муҳаббатига муносиб жавоб қайтмаганигами ёки гўдак қизалоқнинг тақдиригами? Дилдора яна ҳаммасини тақдирга йўйди. Қаранг, қизим йўқ деб ўксиб юрардим, Яратган қиз ам берган экан-да. Мен бор эканман, сизнинг қизингиз бошқа хонадонда яшашига йўл қўймайман. Уни шу бугуноқ уйга олиб келинг. Достон аёлининг бағрикенглигини биларди, бироқ, барибир бу қарор уни гангитиб қўйди. Дилдора айтганидан қолмади, қизчани ўз тарбиясига олди. Гарчи, қизча хиёнатни эслатиши мумкин бўлсада, аёл унга ўгайлик қилишни хаёлига келтирмасди.
Азиз муштарий, айтинг-чи, сиз ҳам ана шундай олийжаноблик қила олармидингиз?

Зуҳра РЎЗИЕВА