Muslima.Uz

Қўш келиннинг бири бахтсиз бўлади... ми?

Подробности

Бўлим: Долзарб мавзу

Эл орасида шундай гаплар юради. Қўшалоқ келин туширмоқчи бўлганларни “қўш келинларнинг бири хосиятсиз бўлади, бундай қилманг” деб қайтаришга уринишади. Аслида-чи, аслида ҳам қўшалоқ келинларнинг бири бахтсиз бўладими? Чиндан ҳам бу иримда жон бўлса, унинг сабаби нимада? Бугунги иштирокчиларимиз билан шу мулоҳазалар атрофида мунозара қилдик.

Акаси мақтаган қизни олманг!

Моҳира Ражабова, 43 ёш, шифокор, Тошкент шаҳри: — Бу ҳолатни кўп кузатганман. Қўш келинларнинг бири бахтсиз бўлиши бор гап экан. Яқинда иккита жиянимга қўшалоқ келин туширгандик. Укаси ўзининг ёқтирган қизи борлигини айтиб унга совчи юборди. Унаштирувдан кейин уйларини таъмирлашни бошлаб юборишди. Ўша кезларда акаси  бозордан қурилиш материаллари опкелаётиб бир киракаш ҳайдовчи йигит билан танишиб қолади. Киракаш узатилмаган синглиси борлигини, қиз остона ҳатлаб кўчага чиқмаслигини айтиб, роса мақтовини келтирибди. Хуллас қиз жиянимга маъқул келиб, ака-уканинг тўйини тезлаштириб юбордик. Тўйдан кейин бирданига катта жияним хомуш тортиб қолди. Сабабини сўрасак, индамайди. Келин жуда ҳам эпсиз, фаросатсиз чиқди. На куёвининг уст бошига қарайди, на тузукроқ ош-овқат тайёрлайди. Шу аҳволига бирам тили узун эканки, на қайнона қайнотанинг ҳурматини, ўрнини билади, на эридан хижолат чекади. Каттакон ҳовлида ака-уканинг уйи, икковининг ошхона, ҳаммом, ҳожатхонаси алоҳида. Укасининг уйлари саранжом саришта, аканинг туриш-турмуши эса ҳалиги аҳвол. Жияним бояқиш ота-онаси, жигарларидан уялиб, дардини бировга билинтирмасликка урингани билан, барибир одамлар кўр эмас, ҳаммасини кўриб турибди. Келинойим бир-икки келинчакка танбеҳ берган экан, уялмай- нетмай отасиникига кетиб қолибди. Ишқилиб қўш келинларнинг бири бахтсиз бўлиши бор гап экан. Жиянимнинг турмуши бўлмади...

Шунчаки ирим эмас

Санобар Шокирова 35 ёш, Бухоро вилояти: — Бир синглим овсини билан қўш келин бўлиб тушди. Тўйдан аввал қариндошлар, маҳалла-куй бирданига иккита келин тушириш хосиятсизлигини айтиб, тўйни кейинроққа суришимизни айтишганди, ота-онам бу майда гап-сўзларга аҳамият бермагандилар. Тўй бўлиб ўтди. Овсинининг ҳомиладорлиги билингач, қайнонаси ҳамма ишни синглимга бажартирадиган бўлибди. Ҳар кўришганимизда синглим изтироб билан : “Опажон, одамларнинг гапи тўғрига ўхшайди. Қўш келинларнинг бири бахтсиз бўлар эканми, дейман. Овсиним яқинда фарзандли бўлади. Куёвингиз билан дўхтирга боргандик, иккингиз ҳам соппа – соғсизлар, фарзанд кўра оласизлар, деди. Лекин қайнонам кўз очирмаяптилар. Бу кетишда мени ҳайдаб юборадиларми, деб қўрқаман” дея йиғларди. Унинг ярим кўнглини кўтаришга уриниб, яхши тилаклар билан умидлантирардигу аслида ўзимиздан ўтгани ўзимизга аён эди. Беш йил шундай азоблар билан ўтиб, олтинчи йили синглим эгизак фарзандли бўлди. Энди тинчидик, қўш келинлар бахтсиз бўлмас экан деб кўнглимиз анча хотиржам тортди. Аммо эрта суюнган эканмиз. Болалари уч ёшга тўлганида бахтсиз ҳодиса туфайли куёвимиз ҳаётдан кўз юмди. Ҳозир синглим икки боласи билан қайнонасиникида юрибди. Нега ўшанда тўйни кейинроққа сурмадик, қўш келин туширамиз, дейишса қудаларга розилик бериб юбораверибмиз, одамларнинг шунчаки гап-сўзи, исботи йўқ ирим деб ўйлабмиз, дея ота –онам армон қилгани қилган. Қўш келинларнинг бири бахтсиз бўлиши бор гап экан...

Куёвнинг бева хотини бор экан!

Севара Рустамова, 29 ёш, Самарқанд вилояти: — Қўш келинларнинг бири албатта бахтсиз бўлар экан! Буни ўз ҳаётимда кўрдим. Олий ўқув юртини тамомлаганимдан кейин ота-онамнинг ихтиёри билан унаштирилдим. Фотиҳа тўйидан кейин қуда томон кичик ўғилларини ҳам уйлантириб, бир йўла хотиржам бўлишликни истаб қолганларини маълум қилишди.  Бу гапдан опаларим бир сесканиб тушган бўлишса-да, бирови дадамга қарши сўз айтолмадилар. Дадам художўй, ирим-сирим,  фолу ромга ишонмайдиган эътиқодли киши бўлганлари учун қўш келинларнинг бири бахтсиз бўлади, деган гапга эътибор ҳам бермадилар. Хуллас тўй бўлиб ўтди. Иккинчи келин қайнонамнинг жияни — синглисининг қизи эди. Хулласи калом, менинг бахтсизлигим тўйнинг эртаси куни аён бўлганди. Бадбахт куёвнинг жазмани бор экан. Аниқроғи икки бола билан эридан ажрашган бир суюқоёқ бевага илакишиб, ўшанга уйланиб олган экан. Тўйнинг эртаси куни уйга келиб ҳалиги хотин жанжал кўтарса, денг. Уятсиз куёвнинг ундан битта боласи ҳам бор экан. Тап этиб болани олдимга ташлаб, “эримга тегиб олишни қандай уддалаган бўлсанг, бола боқишни ҳам шундай эплайсан” деди. Мен  янги келинлик оламини фақат бахт ва иқбол рангларида кўрган 22 яшар қизалоқ, бу ақлга сиғмас воқеотлар олдида гунгу кар бўлиб қолдим. Бироз муддатдан кейин опаларимга қўнғироқ қилиб, мени бу ердан олиб кетишларини ўтиниб йиғлаганча, бор гапни гапириб бердим. Улар тўйнинг эртаси куни уйига қайтган қиз ҳақида ҳеч ким яхши гап гапирмаслигини уқтириб, мени тинчлантирмоқчи бўлдилар. Бир томондан қайнонам мени алдаб-сулдашга тушди. Хуллас икки ой шундай тўс-тўполонлар билан ўтди. Охири куёв менга очиқчасига уйдан кетишимни, ажрашишимизни, у аёлни севишини, ота-онаси мажбурлаб менга уйлантирганини айтиб, жавобимни берди.

Душман сингил

Роҳила Исроилова, 43 ёш, Бухоро вилояти: — Қўш келинларнинг ҳам, опа-сингил овсин бўлганларнинг ҳам бири бахтсиз бўлиши  ҳақ гап экан. Мен ана шу икки тоифага ҳам мансуб жабрдийдаман. Раҳматли турмуш ўртоғим билан талабалик пайтларимизда севишиб,  аҳду паймон қилгандик.  Ўқишни тамомлаганимиздан кейин иккимиз ҳам бир йилча ишладик. Шундан кейин катталар тўй ҳаракатига тушишди. Фотиҳамиздан кейин бирданига қайнонам синглимнинг юриш-туришига маҳлиё бўлиб, ота-онамга “кичик қизингизни ҳам ўзим келин қиламан. Эпчил, чаққон, хушрўйгина экан, айни кенжатойимга мос” деб қолдилар. Уйдагилар ҳам шу таклифни кутиб юргандек, дарҳол уларга розилик беришди. Мен қўш келинларнинг, опа-сингил овсин бўлганларнинг бахтсиз бўлганларини кўп эшитгандим, онамга бу ҳақида айтгандим, ирим-сиримларга парво қилма, тақдир Худодан, деб қўявердилар. Хуллас, синглим иккимиз бир кунда бир хонадонга келин бўлиб тушдик. Бирин-кетин фарзандли бўлдик, турмушимиз ҳам силлиқ кечаётганди. Мен одамларнинг гапи бекор экан, деган хулосага бордим. Аммо хато қилган эканман. Кутилмаганда иш юзасидан пойтахтга борган турмуш ўртоғимнинг ўлими ҳақида хабар олдик... Эсанкираб қолдим. Тўс-тўполон, қий-чув билан севгилимни, болаларимнинг отасини тупроққа кузатдим. Тўғриси шундан кейин синглим кўзимга балодай кўриниб қолди. Гўёки у менинг бахтим ўғрисига, севгим заволига сабабчи бўлиб туюларди. Авваллари ҳам синглимнинг қайнона-қайнотамга мени ёмонлашини, орқамдан гапириб, уйимизда рақибона кайфият пайдо қилишини сезиб юргандим. Аммо эримнинг вафотидан кейин унинг бунақа қилиқлари кўнглимни оғритадиган бўлди. Шундай қилиб қўш келин бўлиб тушган биз опа-сингил овсинлар кўп ўтмай ҳақиқий душманга айланиб қолдик. Мен қайнотам ва акаларимнинг ёрдами билан бошқа жойга ҳовли қилиб, болаларимни олиб чиқиб кетдим. Синглим билан борди-келдимиз йўқ, юзкўрмас бўлиб кетганмиз. Билмадим, иримга ишониш тўғрими ёки бу тақдиримда бор эканми, мен қўш келинликнинг жабри туфайли ҳам севгилимдан, ҳам эримдан ва ҳам синглимдан жудо бўлдим...
Бу хусусда руҳиятшуносларнинг фикри қандай экан?

Ҳамма гап — ишончда

Нигора Рўзиева, руҳиятшунос: — Бундай нарсаларнинг албатта руҳиятга боғлиқ жиҳати катта. Биринчидан, инсон мияси магнит тошга ўхшайди. Эшитганини ўзида сақлаб қолади.  Қўш келинларнинг бири бахтсиз бўлади, деган гап кишиларимизнинг миясига ўрнашиб қолган. Ўзлари қаттиқ ишониб қолганларидан руҳий томондан ўйлаганлари ҳаётда юз берса, кўпчилик бу гаплар ҳақ экан, деган хулосага боради.  Инглиз мутафаккири ва шифокори Адам Жексон “Асл саломатликнинг  ўн сири” деб номланган асарида, “Ишонч мутлақо бўлиши мумкин бўлмаган нарсани ҳам бўлдиради” деганида ҳақ эди.  Шундай экан, бунақанги ҳолатда ишонч билан дадил қадам ташлаб, фақат яхши нарсаларни кўзлаш керак. Руҳият, кўнгил яхшиликка мойил бўлса ҳаётингиз ўзингиз истагандек бўлади. Яна айтаман, хоҳиш-истак ва ишончда гап кўп.

Мусулмончиликда ирим йўқ!

Қўш келин олишлик ҳақида халқ орасидаги ирим-сиримлар, гап-сўзлар ҳақида  Тошкент шаҳридаги “Хўжа Аламбардор” жомеъ масжиди имом хатиби Раҳматуллоҳ САЙФУДДИНОВнинг фикрлари эса қуйидагича: — Таъкидламоқ керакки, аввало мўмин-мусулмон киши ирим-сирим, сеҳру-жоду ва башоратга берилмайди ва ишонмайди. Мўмин одам учун тақдир Аллоҳ таолодан бўлади ва бахт ёки бахтсизлик ҳам унинг истаги билан рўй беради. Жумладан баъзи бир хотинларнинг айтишича, қўш келинларнинг бири бахтсиз бўлиши, опа-сингиллар овсин бўлиб бирининг турмуши бузилиши ҳам бўлиши керак бўлган воқеа эмас. Бу ҳам ўша инсоннинг тақдири билан боғлиқ. Шундай экан айрим ирим – сиримчи ва турли шубҳали инсонлар тахмин қилганидек кўш келин олганларнинг хонадонларига чилла тушиши, келиннинг бахти боғланиши ва турли бўлган- бўлмаган иримлар ислом динида қораланади.
Инсоннинг тақдирида ёзилган барча яхшилик ва ёмонлик тақдир қилган кунда ва бўлиши лозим бўлган вақтда юз беради. Бунинг барчаси Аллоҳнинг иродаси. Шунинг учун бу масалада Аллоҳ билгувчироқ. Қўш келин олмай ёлғиз келин олган оилаларнинг қанчаси бахтли ҳаёт кечирмоқдаю қанчаси кўнгилдагидек турмуш қилмаяпти, шуни бир мулоҳаза қилиб кўриш жоиз.
Инглиз файласуфи Томас Эмерсон “Кимда ким ишонсагина, ғалаба қилади”, деган эди. Бизнингча ҳам қўш келин олаётганлар ёки қўш келиннинг бири бўлиб узатилаётганлар бахтли бўлишларига, бошқа гап-сўзлар асоссиз эканига астойдил ишонсалар, албатта ўзлари кутган саодатга эришадилар.
Дарвоқеъ, бу борада муштарийларимиздан ҳам фикр-мулоҳазаларини кутиб қоламиз. Сизнингча қўш келинларнинг бири бахтсиз бўлади, деган гапда асос борми?

Фарзона тайёрлади

Бозор кўрган келин

Подробности

Бўлим: Долзарб мавзу

Бозорларимизда қиз-жувонларни, ёш болалари кўравериб кўзларимиз ўрганиб ҳам кетди. Бу ҳақида кўп гапиравериб, ёзавериб кўпчиликнинг ғашига тегиб кетган бўлсак ҳам ажабмас. Бироқ, инсон табиати шундай: уни ёмонликни мисол келтириб яхшиликка бошлаш мумкин. Шунинг учун ҳам халқона таъбир билан айтганда, дўппини бошдан олиб қўйиб, бозорларимизда Яратган берган ризқини ошаб юрган айрим аёлларимизнинг феъл-атвори,  одоб- ахлоқи ва маънавиятидаги қусурлар хусусида мулоҳаза юритишни жоиз билдик.

Қиз-аёлларнинг тижорат билан шуғулланиши, бозорларда ўзларини эркин қўйиб, бепарда гап-сўзларни тортинмай гапиришларига бирмунча кўникиб ҳам қолдикми, дейман. Негаки, бир пайтлари бозорга чиққан қизга биров юрак ютиб харидор бўлмасди ёки бозорда бозори юришган хотинларнинг қизига тузукроқ хонадон совчи бўлмасди. Орадан бирмунча вақт ўтиб, бу ҳолат мутлақо терс айланди. Яъни тижорат билан шуғулланадиган қизга кўзи тушган ўғил уйлаш тадоригидаги она, биринчи навбатда қизнинг шарму ҳаёси, одобу андишасини эмас, унинг тижоратчилик қилиб йиққан сеп-сидирғасини кўз олдига келтиради ва ... ҳеч иккиланишсиз ўша қизни келин қилмоқчи бўлади. Бу ҳол бозорчи хотинлар билан ҳам шу тарзда  рўй беради. Савдо билан шуғулланадиган хотинларга қуда бўлишни истаганлар аксарият ҳолларда уларнинг мол дунёсини кўзлаган бўладилар. Негадир замонамизга келиб, тарозининг андиша, одобу ҳаё тортилган палласи, бойлик ва сеп тортилган палласини кўтаролмай қолди. Кўпчилигимизни маънавиятли, оқил ва инсоний фазилатлар эгаси бўлганлар эмас, моддий дунёси тўкин бўлган кишилар қизиқтирадиган бўлди. Аммо унутмаслик керакки моддий ҳаётга ўчлик оқибатида одамзод

Маънавиятдан йироқлашиши аниқ!

Бекорга бир нимадан воз кечмасанг, бошқасига эришолмайсан, дейишмайди-да. Бироқ, тўкин ҳаёт, бадастир турмуш кечириш учун маънавиятдан кечиш... кечирасизу, бу тахлитда одамзоднинг ҳайвондан фарқи қолмайди-ку! Инсоннинг чинакам нсонлигини далолат қиладиган хусусиятлари унинг маънавияти, дунёқараши, одобу андишаси эмасми? Айниқса, қиз бола, аёл кишининг юқорида тилга олинган хислатлардан айро бўлиши хунукдан хунук ҳолат эмасми?..
—    Бозорчи қиз-аёлларга назар ташласангиз, кўча кўрган, шаллақироқ бўлади,- дейди бир дугонам.- Бозорда юргани учун ҳамми, деб ўйланиб қоламан. Ахир кексалар бозорни шайтоннинг уяси, дейишади-ку.  Кўпчилигининг юз-кўзида ҳаё кўринмайди. Ҳатто ёш-ёш қизчалар ҳам бегона эркаклар олдида ҳар хил гап-сўзларни бемалол гапиришдан хижолат чекмайди. Шундайларни кўрганимда уларга раҳмим келади, тўғриси. Мол-дунё кишига ҳар доим ҳам бахт, обрў-эътибор бермаслигини тушунмайдиганлар учун ҳаётнинг қизиғи бўлмаса керак...
Дугонамнинг гапларини мулоҳаза қиларканман,  кўпдан бери ўзимни ўйлантириб келаётган бир савол яна тафаккурим теграсида айлана бошлади: Чиндан ҳам бозорчи, умуман савдо- тижорат ишлари билан шуғулланадиган аёлларнинг юриш- туриши, феъл-атворидаги эркакшодалик, ярашмаган, салбий маънодаги шаддодлик бошқаларга нисбатан бир мунча ўпроқ кўзга ташланади. Хўш, бунинг сабаби нимада? Бу саволга айнан тижорат билан шуғулланадиган аёлларнинг ўзларидан жавоб  излашга уриндик. Исм-фамилиясини сир тутган, пойтахт бозорларининг бирида савдо қиладиган юртдошимиз юқоридаги саволга қуйидагича жавоб бердилар:
—    Ҳаёт инсонни ҳар турли куйга солиб синайди,синглим. Мен ҳам бир пайтлари, бир оғиз гапни эплаб, тузук гапира олмайдиган, тортинчоқ, уятчан аёл эдим. Турмуш ўртоғимнинг ишлари юришмай, рўзғорда етишмовчилик, қийинчиликлар бўлиб эр-хотин кўп жанжаллашадиган бўлдик. Бир дугонамнинг маслаҳати билан бозорга чиқа бошладим. Аввалига хўжайиним қаршилик қилди, кейин ўзи ҳам ҳар куни уруш-жанжал қилиб, оиладаги бор баракани ҳам учирмайлик, дедими, ҳартугул рози бўлди. Хуллас, шундан бери эр-хотин бозордамиз. Турмушимиз ҳавас қилгулик, муҳтожлик кўрмаймиз. Китобларда ҳам тижоратда барака бор, дейилган эканку. Умуман айтмоқчиманки, бозорга чиққанимдан ҳеч қачон афсусланмайман.  Аллоҳ ризқимизни шу ерда сочиб қўибди, бозорда ишлашнинг нмиа ор экан? Феълимиздаги қўрсликка келсак, бусиз бўлмайди. Кўчада юмшоқтабиатлилик, мулойимлик қилсангиз бирингиз икки бўлмайди.Уриб, тепкилаб кетадиганлар кўп. Шаддод, бетгачопар бўлсак,бизни ҳаёт шу ҳолга солган...
—    Нега фақат бозорчи аёллар ҳақида гап кетса, шаллақи, шарму ҳаёси йўқ деган гаплар айтилаверади?- деб суҳбатга аралашди ёймачи аёллардан бири бизнинг суҳбатимиз маъносидан хабар топиб.- Биз ҳам бошқа хоним хотинларга ўхшаб, уйда эримиз топганини еб, чиройли кийиниб, қошимизга ўсмаю сурма қўйволиб ўтиришни хоҳлаймиз. Аммо ҳаёт бизнинг хоҳишимиз билан ҳисоблашмайди. Унинг ўзига хос меъёр-мезонлари бор. Одамлар икки гапнинг бирида бозорчи аёлларни ундоқ, бозорчи хотинлар бундоқ, деяверишади. Ўзлари ҳам бир келиб бозорнинг нонини татиб кўришсин-чи, кўрамиз, аҳволлари қандай бўлар экан?! Бошида мен ҳам бозорга чиқишни ор билиб, эримни савдога жўнатдим. Бир қайтишида пулини ўғирлатиб борди, яна бир қайтишида “мелисалар ноқонуний жойда савдо қиляпсан, деб нарсалармни олиб қўйишди”, деб икки қўлини бурнига тиқиб борди. Охири мажбур бўлдим ўзим чиқишга. Бир этак бола-чақамиз бор, уларнинг еб-ичиши, кийиниши, орзу- ҳаваси, ўқиши учун пул керак. Дадаси эплолмаса, мен бозорчи хотин шаллақи бўлади, деб уйда ўтиравермайманку. Бирор ҳолатни баҳолаётганда яхши-ёмон, плюс-минус томонларини ҳисобга олиб гапириш керак-да...
Иш юзасидан кўпчилик билан мулоқотда бўлишга, одамларни қийнаётган ўй-хаёллар, муаммоларни тинглашга тўғри келади. Ҳар гал кимнингдир кечинмаларидан бохабар бўлгач, ўйга толаман: эри ёки хотинининг хиёнатидан зорланганлар ёхуд шунга  ўхшаш нафратга сабаб бўлувчи ҳолатлардан “куйган”ларнинг аксарияти бозорда ишлайдиганлар бўлиб чиқади. Сизга ажабланарли туюлиши мумкин, аммо таҳририятга қўнғироқ қилиб ёки мактуб ёзиб, эрининг бошқа аёлларга ўралашиб қолгани, ё бўлмаса, аёлининг қадам олиши ўзгарганидан нолиб мурожаат этадиганларнинг деярли кўпчилигини бозорда ишлайдиганлар ташкил қилади. 
Шундайларнинг ҳасратини эшитганимда ўйланиб қоламан, қизиқ, нимага  энди айнан шулар орасида бундай номақбул қилмишлар авж олган экан? Ё бозорни уят, андиша, ор-номус деган нарсалар четлаб ўтадими? Ёхуд бозорда савдо қиладиганлар молига қўшиб, иймон-у инсоф, виждон-у диёнатини ҳам сотиб юборишганми?.. 
—    Бундайлар ҳақида оддийгина қилиб пул топиб

Одамийлигини йўқотган одамсифатлар

- дейилади, дейди мақола юзасидан мулоҳазаларини билдирган юртдошимиз Абдумажид Абдураҳмонов.- Пулдан бошқа нарсани тан олмайди. Улар учун оқибат, андиша, шарму ҳаё деган нарсалар бир тийинлик ҳам аҳамият касб этмайди. Биров ҳақида гап кетса, энг аввало “Машинаси қанақа, уйи нормальнийми?” деб сўрайди. Мен шундай хотинлар билан бирга яшаётган эркакларга ачинаман. Бояқишлар, паспортининг жинси кўрсатилган жойда “ЭРКАК” деб ёзилганини ҳисобга олмаганда эркаклик сумбатидан ҳам айрилганлар улар. Ундай хотинлар ҳай-ҳайламаса эрига бир коса овқатини ҳам пулга сотади. Хотинларни-ку майли, эрга тегиб, болали бўлгач тирикчилик ташвиши шу йўлга бошлаган, бозордан уч –тўрт сўм топиб, асл ўзлигидан йироқлашган, десангиз, ҳозир ёш-ёш қизчаларнинг бозорга чиқиб кетаётгани одамни ҳайрон қолдиради. Наҳотки ота-оналар пул, моддиятни ўйлаб фарзандларининг тақдирига бефарқ қарашади. Анча аввал бир танишим бозорда ўзи гувоҳ бўлган хунук бир манзарани гапириб берганди. Айтишича, узоқроқ вилоятдан ўн етти- ўн саккиз ёшлар чамасидаги бир қизча Тошкент бозорларидан бирида олиб сотарлик қилиш учун келган экан. Ҳалиги қизчага бозорда ишлайдиган йигитлар, “кечқурун бизникига борасанми?” деб тегажоқлик қилишса, қиз ҳам индамай, “ҳа бораман” дермиш. Шунчаки гапиряпти-да, ҳеч замонда бу болалар билан кетмас, деб ўйласам, дейди танишим, кечки пайт бир қарасам, икки йигитга эргашиб уларнинг ижара уйига қараб кетяпти. Танишимнинг гапларини эшитиб юрагим орқага тортиб кетди. Ундайлар қизлар бозорларда камми?! Уларнинг тақдири, келажаги нима бўлади?..
Бу воқеага изоҳ-у шарҳ бериб ўтиришнинг ҳожати бўлмаса керак. Фарзандининг  бахтини мол- дунё, дабдаба ва ҳашаматда кўриб, уни бегона ерларга, бозорларда тирикчилик уммонига ғарқ қилган ота-она алалоқибат, уни саодатдан маҳрум этмоғи кўнгилга ҳам оғриқ солади. Бу дунёда моддият билан эришиб бўлмайдиган нарсалар ҳам бор. Мол-дунё, зар-зевар уйни тўлдириши, нафсни қондириши мумкин, лекин кўнгил кемтиклигини бут, инсон шаънига ёпишган қора доғни пана қила олармикан?..

“Сепли қиз десам, шармисор қиз экан”

-дейди изтироб билан таҳририятга қўнғироқ қилган бир муштарийимиз, янги келинчагининг иффатсизлигидан куйиниб.-  Бозорга ўзимга уст бош харид қилиш  учун бориб, шу қизга рўпара бўлгандим. Афт-ангоридан тузуккина, бинойидек қизга ўхшади. Манзил –маҳалласини сўраб суриштириб совчиликка бордим. Бозорда ишлайдиган қизни келин қиласизми, деб таниш-билишлар эътироз билдиришди. “бу қизнинг сеп-сидирғаси бадастир, ўғлимнинг уйи тўлади” дебман-а, бойликка учмай кетайин... Энди мана бу шармисорликка қандай чидайман? Ўғлим ҳам бошида унча унамаганди, боламнинг олдида ҳам юзим шувит бўлди. Мен бозорда ишлайдиган, хорижий давлатларга тижорат учун боардиган қиз-аёлларни умуман нотўғри тушунмасдим.  Уларни эпчил, уддабуро деб ҳисоблардим. Аммо минг афсуски, ҳаммаси ҳам шундай эмас экан. Ёмон куйиб қолдим...
Ҳар қандай нарсанинг яхши-ёмон томони бўлади. Шунингдек ҳар қандай ҳолатга берилаётган баҳо нисбий тарзда берилади. Масалан, бугунги мулоҳазаларимиз, юртдошлриамизнинг фикри билан биз бозорларда савдо қилаётган қиз-аёлларнинг ҳаммасини енгилтак, суюқоёққа чиқариш фикридан мутлақо йироқмиз. Демоқчи бўлганимиз, турмушдаги етишмоқчиликларни баҳона қилиб кўчага чиқиб, бозорлардан паноҳ топаётган, тижоратни касб қилаётган қиз- аёлларимиз ўзларига энг аввало она, насл давомчиси ва албатта ИНСОН дея қарашларини, одамзоднинг йўқотилган обрўси, шаънининг ўрни ҳеч қандай мол-дунёю  зару зеварлар тўлдиролмаслигини англаб етсалар, аъло нур бўларди. Ахир чиндан ҳам инсоннинг энг катта бойлиги юксак обрўси ва гард қўнмаган шаъни эмасми?..

Умида АЗИЗ